Upływa rok od początku agresji rosyjskiej w Ukrainie. To już dwanaście miesięcy przemocy, strachu i tragedii ukraińskich uczniów i ich rodzin. Edukacyjne straty jeszcze przez wiele lat będą trudne do odrobienia, nawet gdyby wojna skończyła się dziś. Dobrze, że Polska i polskie szkoły przyjęły ukraińskich uczniów - ciągle warto zadawać sobie pytanie, jak jeszcze można im pomagać w rozwoju, jakie rozwiązania dalej wypracowywać w systemie edukacji, bo kryzys prawdopodobnie daleki jest od zakończenia.

Mimo iż w książkach dla starszych dzieci i młodzieży jest niewiele ilustracji lub nie ma ich wcale, to podczas czytania wyobraźnia młodego czytelnika rozwija się intensywnie. Umiejętność wyobrażania sobie świata wzrasta wraz z liczbą przeczytanych książek, a ich różnorodność zwiększa zasięg obserwacji i przetwarzania danych, które „zalewają” mózg.

24 lutego przypada pierwsza rocznica rosyjskiej napaści na Ukrainę. To tragedia, którą trudno zrozumieć dorosłym, a co dopiero dzieciom. Temat jest im jednak dobrze znany, bo w wielu klasach w sąsiednich ławkach zasiedli uczniowie z Ukrainy. Teraz nadarza się okazja, by wspólnie wyrazić sprzeciw wobec wojny i okrucieństwa jakie za sobą niesie. Dlatego Koalicja Sztuka Uczenia zachęca wszystkie szkoły do zorganizowania wspólnego śpiewania przez dzieci piosenki „Drzewo pokoju”.

Załóżmy jednak, że zastrzeżenia, wymienione w pierwszej części tego wpisu[1], są możliwe do obejścia, albo też są jedynie marudzeniem starego zgreda, bez konta na Instagramie – jakie to sztucznie-inteligentne cuda czekać nas mają od jutra, w szkole naszej powszechnej? Wedle całkiem rozpowszechnionych sądów, ma to być „rewolucja w działaniu i postrzeganiu edukacji”, „ułatwienie życia” i oczywiście „pogłębienie kompetencji ludzkich” (sic!). Jak miałoby się to dokonać? Otóż, według naszych oświatowych futurystów, tak samo jak przy wprowadzeniu do użytku maszyny parowej – poprzez uwolnienie nas od żmudnych czynności dnia powszedniego. Do ich świadomości jakoś słabo przebija się myśl, że np. rewolucja przemysłowa raczej pogłębiła kryzys rodziny i oddaliła ludzi od siebie, mimo iż teoretycznie uwolniła ich ręce od wielu czasochłonnych i męczących zajęć – takie proste intuicje na ogół zawodzą.

Dajemy uczniom informację zwrotną, aby nasi uczniowie rozwijali się i efektywnie uczyli. Czy jednak nasze informacje zwrotne rzeczywiście zawsze wpływają na rozwój uczniów, czy są dostatecznie rozwojowe?

W polskiej szkole spotykają się dzisiaj zalęknieni rodzice ze zmęczonymi nauczycielami, aby – nie ufając sobie wzajemnie – wykształcić u dzieci odwagę, chęć działania i umiejętność współpracy.