O gramatyce – czy dydaktyce…? (inspiracje korczakowskie)

fot. Fotolia.com

Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

„Dziecko bezspornie posiada czucie, powiedziałbym – sumienie gramatyczne (i ortograficzne). […] Czy systematyczna nauka nie zabija tego sumienia? Czy niezrozumiałym, niedostępnym tłumaczeniem nie utrudniamy mu raczej pracy? […] Każde nasze: «Dobrze – źle – uważaj – jeszcze raz» – […] chaos wprowadza”.

W Dziecku salonu (1906), które przyniosło Januszowi Korczakowi pierwszy znaczący sukces, nie tylko literacki (Stanisław Brzozowski uznał tę silnie autobiograficzną powieść za głos pokolenia „niepokornych”), jeden z rozdziałów nosi tytuł O gramatyce. I z pewnością może zaskoczyć czytelnika, przekonanego już, że ma do czynienia z modernistyczną, społecznie drapieżną, oskarżycielską wręcz powieścią (wrażenie to wróci zresztą przy dalszej lekturze). A tu nagle dowcipny wywód o języku, bo oto narrator-bohater „Pan Jan ma lekcję z dziećmi na Solcu”.

Poważny językoznawca po latach ocenił wprawdzie, że te rozważania są bałamutne, ale może służyć miały – czy mogą i dziś? – jako przykład żywej, wesołej „lekcji” o języku, która nie przestraszy formalistycznie podawaną suchą wiedzą. W latach gimnazjalnych i studenckich był Korczak czynnym korepetytorem („Jednego [ucznia] siłą uratowałem od dwójki z geografii”. Trzy kwadranse z Dr. Korczakiem. „Mały Przegląd”, 1933) i z pewnością korzystał z autentycznych doświadczeń. Satyryczne ostrzeżenie przed złym nauczaniem, m.in. gramatyki, zawarł jeszcze w jednym z felietonów w „Kolcach” (Oświata; tekst wszedł książkowego wyboru Koszałki opałki, 1905,1910). W Momentach wychowawczych nie tylko obserwuje lekcje szkolne, ale i sam wciela się czasowo w rolę nauczyciela pracującego z uczniem nad tekstem.

Dziecko bezspornie posiada czucie, powiedziałbym – sumienie gramatyczne (i ortograficzne). Wiele razy obserwowałem, jak dziecko, wsłuchawszy się w niegramatycznie zbudowane zdanie, samo je zmienia, nie wiedząc, jak poprawić. Czy systematyczna nauka nie zabija tego sumienia? Czy niezrozumiałym, niedostępnym tłumaczeniem nie utrudniamy mu raczej pracy? […] Każde nasze: «Dobrze – źle – uważaj – jeszcze raz» – to jak wicher, który chaos wprowadza”. […] My, akrobaci płynnego czytania […] nie umiemy zdać sobie sprawy ani z trudności, z którymi walczy dziecko, ani ze sposobów, których używa, by sobie ułatwić pracę. (Momenty wychowawcze, 2 wyd. 1924, pełny tekst J. Korczaka zob. na www.polona.pl).

***

Uruchomiliśmy cykl artykułów: „Czytając Korczaka”, który powstaje we współpracy Korczakianum - Muzeum Warszawy i redakcji Edunews.pl. Jego celem jest przypomnienie lub odświeżenie myśli pedagogicznej Janusza Korczaka i inspirowanie współczesnych nauczycieli do podążania za Jego podpowiedziami i wskazówkami. Zobacz też:

 

Notka o autorce: Marta Ciesielska jest badaczką i popularyzatorką spuścizny Janusza Korczaka oraz koordynatorką prac Korczakianum - pracowni Muzeum Warszawy (http://korczakianum.muzeumwarszawy.pl/).

 

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

GPT napisał/a komentarz do EjAj z lodówki
Ministerstwo kupuje pracownie STEAM, ogranicza fizykę i chemię, a wszystko to okrasza pięknym slogan...
GPT napisał/a komentarz do Kierunki rozwoju polskiej edukacji
Ministerstwo kupuje pracownie STEAM, ogranicza fizykę i chemię, a wszystko to okrasza pięknym slogan...
Ppp napisał/a komentarz do Dziesięć błędów informacji zwrotnej
Wszystko to prawda, ale na "zerowym" punkcie powinno być: błędem krytyki jest samo jej istnienie! w ...
Zbyt ogólny opis by zrozumieć czym to się różni od istniejących aplikacji edukacyjnych które są zazw...
Robert Raczyński napisał/a komentarz do Natura matury
Miałem wrażenie, że dość jasno dałem do zrozumienia, że nie rozważam tu zasadności ani prawidłowości...
Mikołaj napisał/a komentarz do Natura matury
Trafne pokazuje to, że matura to nie tylko test wiedzy, ale rytuał przejścia, który ma sens tylko wt...
Ppp napisał/a komentarz do Natura matury
Maturę nalezy ZLIKWIDOWAĆ, ponieważ jest niesprawiedliwym egzaminem, którego można PRZYPADKOWO nie z...
Zapisałem dziecko na karate kontaktowe przez takich własnie małych gnojków by sam umiał się bronić

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie