Sprawdzanie wiedzy i umiejętności uczniów następuje zwykle na koniec, kiedy uczniowie przystępują do sprawdzianu lub egzaminu. Niestety wtedy już mało da się zrobić, aby uzupełnić braki. Warto zadbać o to, aby uczniowie monitorowali swój proces uczenia się na bieżąco i dzięki niemu uświadamiali sobie, że się rzeczywiście uczą.
Według teorii samostanowienia jedną z trzech potrzeb każdej uczącej się osoby jest poczucie kompetencji. Służy jej, gdy uczeń jest świadomy, że potrafi się uczyć.
W tym wpisie mam trzy propozycje na sprawdzenie przez uczniów, jak przebiega ich proces uczenia się.
Sprawdzanie i samoocena
Przekazywanie uczniom na bieżąco informacji zwrotnej o ich pracy. Informacja zwrotna może pochodzić od nauczyciela, innego ucznia lub od siebie samego. Ta ostania jest szczególnie korzystna, bo uczeń sam rozpoznając, co zrobił dobrze i jakie popełnił błędy, szczególnie skutecznie uczy się nowej wiedzy i umiejętności i równocześnie rozwija kompetencje uczenia się. Samoocena musi być wcześniej przygotowana. Konieczne są kryteria sukcesu znane uczniom przed wykonaniem pracy. Można podać uczniom prawidłowe rozwiązanie i polecić porównanie swojej pracy ze wzorcem.
Samoocena powinna być przeprowadzana na bieżąco, aby uczeń mógł zauważyć, co ma poprawić i żeby nie „szedł” z błędem dalej.
Stop klatka
Polega na zatrzymaniu się i zadaniu uczniom pytań, na które oni sami sobie odpowiadają:
- Czy jestem pewien swojego rozwiązania lub swojej drogi do rozwiązania?
- Czy wiem, czego nie wiem?
- W czym mogę się mylić?
Taka bardzo głęboka refleksja daje uczniom możliwość „złapania” nieporozumień na bieżąco. Szczególnie polecam pytanie „Czy wiem, czego nie wiem?”
Warto przygotować tabelę z tymi pytaniami, aby uczniowie mieli ją gotową przy wykonywaniu zadania.
Próba
Uczniowie wykonują zadanie po raz pierwszy i dokonują samooceny. Następnie po uzyskaniu wskazówek, na przykład od nauczyciela przystępują do powtórnego wykonania zadania.
Ten sposób ma duże zalety, gdyż uczeń może poczuć, że osiągnął sukces i zwiększył swoje szanse na wysoki wynik.
Te trzy sposoby pomagają również nauczycielowi w nauczeniu, gdyż może skorygować na bieżąco uczenie się.
Polecam artykuł Jay Schauera z Edutopia.org, który stanowił dla mnie inspirację do napisania tego artykułu. Można w nim znaleźć linki do tabel pomagających w realizacji wymienionych wyżej trzech sposobów.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką oceniania kształtującego. Współpracowała z Centrum Edukacji Obywatelskiej tworząc programy szkoleń i kursów. Jest autorką książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: OK nauczanie.
