Jak rozmawiać z uczniami o niepełnosprawności i szczególnych potrzebach ich koleżanek i kolegów?

fot. Adobe Stock

Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

O edukacji włączającej w ostatnim czasie mówimy coraz częściej i śmielej. To obszar, który jest nie tylko ważny, ale bardzo potrzebny. Niestety nadal nierozumiany i co najgorsze pomijany.

Za chwilę rozpocznie się nowy rok szkolny, a do naszych klas dołączą uczniowie, którzy będą potrzebowali naszej szczególnej uwagi za względu na swoje niepełnosprawności, zaburzenia rozwoju, dysfunkcje, będący w kryzysie migracji, uchodźctwa, przewlekle chorzy, ale także Ci, którzy mają szczególne uzdolniania.

Niestety nadal nie jesteśmy przygotowani i gotowi na efektywną edukację włączającą. Brakuje odpowiedniej infrastruktury, sprzętu i doposażonych we właściwy sprzęt i pomoce dydaktyczne szkół, a ponadto wykwalifikowanej kadry i świadomości społecznej na temat potrzeb uczniów ze SPE, w tym uchodźców m.in. z Ukrainy.

Jaki jest cel edukacji włączającej?

Włączenie to proces, który pomaga pokonywać bariery ograniczające obecność, uczestnictwo i osiągnięcia uczniów. Edukacja włączająca to systemowe, wielowymiarowe i wielokierunkowe podejście do edukacji nastawione na dostosowanie wymagań edukacyjnych, warunków nauki i organizacji kształcenia do potrzeb i możliwości każdego ucznia, jako pełnoprawnego uczestnika procesu kształcenia.

Celem nowego modelu edukacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE) – w tym z niepełnosprawnościami – jest wypracowanie i wprowadzenie w obrębie praktyki szkolnej zasad tworzenia warunków sprzyjających przygotowaniu tych uczniów do samodzielności w dorosłym życiu oraz rzeczywistemu włączaniu ich w życie społeczne.

Zasady te oparte są na solidarności społecznej oraz na założeniach przyjętych w ratyfikowanych przez Polskę dokumentach promujących politykę rozwijania społeczeństwa włączającego – w szczególności w Konwencji o Prawach Dziecka oraz Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych.

Pamiętajmy, że szkoła ma obowiązek zapewnić wszystkim uczniom:

  • wszechstronne wsparcie w procesie kształcenia i wychowania,
  • dostosowane do ich indywidualnych potrzeb – zarówno tych, które wynikają z barier i utrudnień w rozwoju oraz nauce, jak i tych, które powstają w związku z ujawnionymi stopniowo predyspozycjami i kreatywnością,
  • ale również takich, które mają charakter zdolności i talentów wybitnych lub wyjątkowych i niepowtarzalnych.

Nie zapominajmy, że bardzo ważną rolę w procesie edukacji włączającej odgrywają pełnosprawni uczniowie, którym musimy zapewnić jak najlepsze warunki do rozwoju, ale także pomóc odnaleźć się w tych nowych i wcale nie łatwych warunkach.

Naszym zadaniem - nauczycieli i rodziców - jest przygotowanie tych uczniów na spotkanie i współdziałanie z rówieśnikami, którzy wymagają większej atencji, pomocy, zainteresowania, uwagi i uważności.

Nie wszystkie dzieci są na to gotowe i potrafią od razu odnaleźć się w tej sytuacji, przecież są tylko dziećmi i mają do tego prawo.

Niektóre z nich mają obawy przed nowym wyzwaniem, nie są pewne swoich kompetencji i tego, czy sobie poradzą, a inne bez problemu odnajdą się w nowej sytuacji.

Bądźmy uważnymi obserwatorami tego procesu i w razie potrzeby reagujmy, nie oceniajmy, nie krytykujmy, bądźmy dla nich wsparciem. Włączanie to proces, wszyscy się tego uczymy!

Jak zatem rozmawiać z dziećmi i uczniami o zróżnicowanych potrzebach ich kolegów?

  • Zawsze mówmy prawdę, dostosowując narzędzia przekazu do wieku i możliwości poznawczych uczniów.
  • Niepełnosprawność traktujemy zawsze jako normalność.
  • Formułujmy ogólne komunikaty, nikogo nie naznaczając, nie piętnując i nie wykluczając.
  • Nie wymagajmy od uczniów poświęceń, a raczej współtworzenia bezpiecznego, przyjaznego miejsca opartego na współpracy, empatii, wzajemnej pomocy,
  • Nie mówmy o problemach, nie straszmy, a raczej definiujmy wyzwania.
  • Nie oceniajmy ich wątpliwości, obaw czy wątpliwości.
  • Kluczem do zrozumienia i współtworzenia przyjaznej przestrzeni szkolnej jest zawsze EDUKACJA.

Pamiętajmy jednak, że edukacja włączająca to poszukiwanie różnych form wspierania – adekwatnych do potrzeb – nie zaś wyręczanie.

  • Korzystajmy z narzędzi, materiałów, filmików, czy sprawdzonych opracowań, których w sieci nie brakuje.
  • Pokażmy ciekawe broszury, ilustracje czy wizualizacje, które dyskretnie zobrazują problemy, ale też potrzeby ich kolegów. Czasami dzieci chcą dobrze, chcą pomóc, a przez swoją niewiedzę wprawiają w zakłopotanie.
  • Sięgnijmy po ciekawe książki i opracowania i polećmy je uczniów.
  • Wykorzystujemy symulatory np. wad wzorku, aby przybliżyć dzieciom to z jakimi trudnościami borykają się ich koledzy i koleżanki.
  • Wykorzystajmy przykładowe testy, które pokazują jak widzą teksty dzieci z dysleksją.

Kilka propozycji do wykorzystania z uczniami

Wykorzystajmy dostępne w sieci filmiki, animacje i prezentacje, które mogą przybliżyć i pozwolić naszym uczniom zrozumieć pewne zachowania, potrzeby, ale przede wszystkim indywidualne możliwości ich kolegów i koleżanek. Tutaj znajdują się przykładowe filmiki dotyczące np. autyzmu.

Książka ABC empatii znajduje się tutaj.

O tym, jak widzą dyslektycy pisałyśmy tutaj.

Teksty łatwe i proste do czytania i rozumienia znajdują się tutaj.

Broszura Savoir-Vivre wobec osób z niepełnosprawnością - pobierz tutaj.

Wiele potrzebnych materiałów znajdziemy na stronie dostępna szkoła (zobacz).

Pięć opowiadań o wartościach, dezinformacji, wielokulturowości i dbaniu o dobrostan
pobierzesz tutaj.

 

Notka o autorkach: Zyta Czechowska i Jolanta Majkowska - nauczycielki w Zespole Szkół Specjalnych w Kowanówku. Członkinie grupy SuperbelfrzyMini i SuperbelfrzyRP. Autorki bloga specjalni.pl. Entuzjastki nowoczesnych technologii i kreatywnych pomocy dydaktycznych. Wdrażają elementy programowania w szkolnictwie specjalnym. Autorki projektu sieci współpracy nauczycieli, prowadzące Rady Szkoleniowe i warsztaty dla nauczycieli. Za szczególne osiągnięcia edukacyjno-wychowawcze otrzymały w 2017 r. Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. Zyta Czechowska otrzymała tytuł Nauczyciela Roku 2019 w konkursie Głosu Nauczycielskiego. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrzy.edu.pl. Licencja CC-BY-SA.

 

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

Obawiam się, że to może się często zmienić w atak 2:1 lub 3:1 - kiedy rodzice wezmą stronę dziecka (...
To się nazywa "zimny telefon" - metoda marketingowa polegająca na dzwonieniu do losowych ludzi, nie ...
Gość napisał/a komentarz do Oceniajmy rzadziej!
Przeczytałam z dużym zainteresowaniem. Dziękuję za ten artykuł.
Ppp napisał/a komentarz do Oceniajmy rzadziej!
Terada i Merill mają CAŁKOWITĄ rację. Jak ktoś chce i może - nauczy się i bez oceniania. Jeśli ktoś ...
Marcin Zaród napisał/a komentarz do Szkolna klasa - dobre miejsce do współpracy
Mój syn będąc w liceum w klasie mat-info-fiz prosił z kolegami o ustawienie takich tablic na korytar...
Marcin Polak napisał/a komentarz do Szkolna klasa - dobre miejsce do współpracy
Świetny przykład, że każdą przestrzeń klasy da się łatwo zreorganizować, aby pobudzić aktywne uczeni...
Robert Raczyński napisał/a komentarz do Informacja zwrotna dla przyszłości
O informacji zwrotnej można długo... Przedstawione tu wskazówki są cenne. Niestety, problem w tym, ż...
Andrzej napisał/a komentarz do Informacja zwrotna dla przyszłości
Bardzo proszę o przykład idealnie napisanej informacji zwrotnej.

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie