Przestrzeń szkoły stanowi bardzo ważne narzędzie w pracy nauczyciela – odzwierciedla naszą filozofię edukacyjną i może stanowić pomoc albo przeszkodę w realizacji zadań edukacyjnych. Świadomość tego, że ma ona znaczący wpływ na jakość i skuteczność nauczania, jest jednak wśród nauczycieli raczej niska. Mamy bogate opracowania w tym temacie (także po polsku) - warto zwrócić na to zagadnienie uwagę.
Przestrzeń szkoły powinna być elastyczna (dostosowana zarówno do obecnych, jak i przyszłych praktyk edukacyjnych), przyszłościowa (umożliwiać zmianę ustawienia przestrzeni), odważna (pozwalać na wychodzenie poza schematy i sprawdzone działania), kreatywna (energetyzować i inspirować uczniów i nauczycieli), wspomagająca (rozwijać potencjał wszystkich uczących się, również tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi), sprzyjająca przedsiębiorczości (możliwa do wykorzystania w różnych celach) (JISC , 2006, str. 3).
Aby rozpocząć przemianę tradycyjnej klasy z rzędami ławek ustawionymi frontalnie w elastyczną przestrzeń aktywnego uczenia się należy zacząć przede wszystkim od zmiany modelu pedagogicznego. Przestawienie ławek przy utrzymaniu metody wykładowej może jedynie utrudniać realizację lekcji. Zmiana przestrzeni służyć ma przede wszystkim konstruktywistycznemu podejściu do nauki, gdzie nauczyciel pełni role moderatora i towarzysza uczenia się uczniów, a uczniowie zdobywają wiedzę pracując w grupach i przetwarzając wspólnie zdobyte informacje.
Zmiana taka nie jest łatwa i wymaga konsultacji i zaangażowania wszystkich interesariuszy szkoły: nauczycieli, rodziców i uczniów, a także być może lokalnej społeczności. Zmiana zarówno modelu edukacyjnego, jak i idąca za nim zmiana przestrzeni, wymaga odpowiedniej komunikacji do osób związanych ze szkołą, wspólnego zrozumienia celowości tych działań i korzyści z tego płynących. Nauczycielom przestrzeń powinna dawać swobodę pracy z różnymi metodami i technikami uczenia, w tym rozwijania kompetencji społeczno-emocjonalnych uczniów. Zaangażowanie uczniów w tworzenie przestrzeni daje im poczucie sprawczości i rozwija kompetencje kluczowe, tak ważne w dzisiejszym świecie. Nie mniej ważne jest zaangażowanie i przekonanie rodziców – często wychowanych w tradycyjnym modelu szkoły, którzy mogą nie rozumieć naszej idei, a przez to czasem buntować się przeciwko zmianom.
Działanie wspólnie w tych trzech grupach nie tylko wzmacnia więzi pomiędzy domem a szkołą, ale również daje poczucie przynależności i współwłasności przestrzeni, a przez to większego entuzjazmu z jej użytkowania i poszanowania miejsca.
O roli przestrzeni w edukacji oraz ich odbiorze przez uczniów rozmawialiśmy podczas panelu IV konferencji https://lublin.eu/lublin/wspolpraca-miedzynarodowa/edukacja-to-relacje/konferencja/ "Edukacja to relacje. Współpraca Lublina i Reykjaviku na rzecz edukacji" (4.03.2023) - zachęcam do posłuchania:
Zainteresowanych tematyką przestrzeni w edukacji odsyłam także do kilku ważnych opracowań, w które zaangażowana była m.in. Fundacja Think! z Warszawy:
- Przestrzeń w edukacji - rekomendacje i poradnik dla szkół (projekt Novigado)
- Poradniki o przestrzeniach edukacyjnych szkoły (projekt Eduspaces21)
- Szkoła dobrze zaprojektowana! Standardy dla warszawskich szkół (M. St. Warszawa)
- Designing spaces for effective learning. A guide to 21st century learning space design. JISC (2006). Dostęp: http://www.jisc.ac.uk/uploaded_documents/JISClearningspaces.pdf
Notka o autorce: Barbara Ostrowska jest doktorem psychologii, nauczycielką teorii wiedzy i psychologii oraz koordynatorką programu międzynarodowego IB DP w Międzynarodowym Liceum Ogólnokształcącym Paderewski w Lublinie. Moderator szkoleń online, trener i egzaminator. Google Educator oraz Microsoft Certified Educator. Współprowadzi podcast edukacyjny Educatio Perpetua!. Współpracuje m.in. z Fundacją Think! i Fundacją Szkoła z Klasą. Należy do społeczności Superbelfrzy RP.
Ostatnie komentarze
Mamy dwa różne obowiązki w Polsce.
Z tym "obowiązek nauki", jest formułowan...