Czy idziemy w dobrym kierunku?

Jakim celom powinna służyć edukacja w XXI wieku? Dokąd prowadzą zmiany w systemie edukacji? Czy istniejące i proponowane rozwiązania instytucjonalno-regulacyjne będą sprzyjały realizacji celów stojących przed polską szkołą i uczelnią?

 

Jak zauważa we wprowadzeniu dr Jan Szmoburg, dyrektor Polskiego Forum Obywatelskiego i prezes IBnGR, „pytania te wynikają z jednej strony z niepokoju o przyszłość rozwoju naszego kraju, zarówno w wymiarze materialnym (międzynarodowa konkurencyjność), jak i społeczno-kulturowym (jakość relacji społecznych i poziom szeroko rozumianej kultury). Z drugiej zaś, z zasadniczych rozbieżności ocen tego, co się dzieje w naszej edukacji, przy jednocześnie bardzo biernej postawie klasy politycznej, dla której edukacja nie jest priorytetowym przedmiotem zainteresowań.“  Niepokojąca wydaje się być również swoista "schizofrenia wizerunku edukacji", którą można zdaniem dr Szomburga streścić w zdaniu: „Liczby się poprawiają, a opinie gwałtownie pogarszają”.

Wartość publikacji „Edukacja dla rozwoju“ wynika z zebrania bardzo różnorodnych i ciekawych głosów eksperckich, z których przebija się troska o kształt polskiej edukacji i wezwanie do kontynuacji i pogłębienia reform. Takich, które będą wspierać proinnowacyjny rozwój naszego kraju. Wypowiedzi ekspertów zgrupowano w dwa bloki: „Teraźniejszość – diagnoza sytuacji i jej uwarunkowania“ oraz „Zmiana – projekty i mechanizmy“.

 

W pierwszym bloku dr Jan Truszczyński, dyrektor generalny ds. edukacji i kultury Unii Europejskiej przedstawia wyzwania współczesności stojące przed polityką edukacyjną UE. Zapewnienie wszystkim obywatelom europejskim szerszych i lepszych możliwości zdobywania wiedzy i umiejętności to podstawowa część europejskiej strategii ukierunkowanej na to, by sprostać wymaganiom przyszłości.

 

Profesor Zofia Kłakówna z Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie skupia się nad oceną reformatorskich sukcesów i porażek w dziedzinie edukacji szkolnej. Zauważa między innymi, że nauczycielski entuzjazm i wola wprowadzenia istotnych zmian w szkole, które były charakterystyczne dla wczesnego okresu transformacji ustrojowej w Polsce, gdzieś uleciały, zostały wygaszone i w zasadzie zmarnowane.

 

Profesor Stefan Kwiatkowski z Polskiej Akademii Nauk przedstawia uwarunkowania rozwoju polskiej edukacji i podejmuje próbę zdefiniowania podstawowych zadań, które stoją przed polską edukacją. Jego zdaniem potrzebna jest modernizacja systemu edukacji, a równolegle – doskonalenie procesu kształcenia.

 

W tym bloku kolejne głosu podejmują wiele ważnych tematów – m.in. potrzebę uspołecznienia szkoły; przystosowania do działania w stanie niekończących się reform; potrzebę określenia misji szkoły; nauczycielskiej i uczniowskiej autonomii; przyswajania i przeżywania wartości we współczesnej szkole; podmiotowości w edukacji.
W drugim bloku „Edukacji dla rozwoju“ zebrano wypowiedzi na rzecz zmian w systemie edukacji.

 

Dr Anna Okońska-Walkowicz, prezes STO, zastanawia się, czy szkoła może pomóc budować postawy przedsiębiorcze i innowacyjne. Zastanawia się, jak „przybliżyć szkołę do życia“.

 

Dr Wiga Bednarkowa z Akademii im. Jana Długosza z Częstochowy podejmuje z kolei temat odpowiedzialności i otwartości w edukacji dla rozwoju. Opisuje, czego chciałaby oczekiwać od „nauczycieli jutra“, co cechuje takich nauczycieli.

 

„Umarła szkoła, niech żyje szkoła“ – pisze dr Tomasz Mazur z Uniwersytetu Warszawskiego zastanawiając się nad końcem szkoły i przekonuje, że jedynym wyjściem z obecnego impasu jest rozwiązanie instytucji szkoły, jaką znamy i powołanie do życia nowej instytucji, z nowymi zadaniami i nowym modelem funkcjonowania.

 

W najbliższym czasie w Edunews.pl rozpoczniemy cykl wypowiedzi eksperckich, które składają się na publikację „Edukacja dla rozwoju“. Wszystkim, którym na sercu leży rozwój polskiej edukacji polecamy lekturę publikacji.