Ważność eksperymentu w nowoczesnej edukacji

Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku zorganizował wojewódzką konferencję dla nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych pn. "Eksperyment w nowoczesnym nauczaniu przedmiotów przyrodniczych". Odbyła się 21.11.2012 r. w II LO w Słupsku. Temat aktualny i ważny, bo eksperyment intryguje, zaciekawia, kształci umiejętności, pobudza myślenie i rozwija badawcze postawy!photo: sxc.hu

Ważny temat - eksperymenty przyrodnicze

W programie konferencji znalazły się 2 wystąpienia plenarne i przedmiotowe warsztaty dla nauczycieli poszczególnych grup przedmiotów nauczania. Uczestnikami byli nauczyciele przedmiotów przyrodniczych (biologia, chemia, fizyka, geografia) gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Wśród celów edukacyjnych konferencji było m.in.:

  • Ukazanie zasadniczego znaczenia eksperymentu w uczeniu się treści przyrodniczych;
  • Uwrażliwienie na potrzebę stosowania eksperymentów i badawczych obserwacji w uczeniu się przedmiotów przyrodniczych: biologii, chemii, fizyki i geografii;
  • Ukazanie potrzeby starannego planowania i realizowania obserwacji i eksperymentów;
  • Przypomnienie podstawowych różnic między obserwacją a eksperymentem i ich cech;
  • Ukazanie różnic między myśleniem naukowym i potocznym oraz między próba kontrolna i badawcza;
  • Uświadomienie wybranych ograniczeń metody naukowej;
  • Projektowanie i realizacja obserwacji i eksperymentów.

"Wszystko, co wiemy o rzeczywistości, zaczyna się i kończy na eksperymencie." - powiadał Albert Einstein. Wszystko, co wiemy o rzeczywistości - może to zbyt wielkie uogólnienie, ale faktycznie dzięki różnorodnym eksperymentom przyrodniczym, medycznym, społecznym itp., wiemy wiele - bardzo wiele.

Wiedza - poznanie - poszukiwanie - badanie

Wiedza naukowa często różni się od potocznej. Jednym z najważniejszych celów edukacji przyrodniczej, tj. uczenia się: biologii, chemii, geografii, fizyki, przyrody - jest poznawanie człowieka, innych ludzi i przyrody poprzez poszukiwanie i badanie. Chodzi o nabycie umiejętności obserwacyjnych i badawczych, wiedzy oraz poszukującej, badawczej postawy uczniów.

W edukacji przyrodniczej, warto pokazywać uczniom swoje zainteresowania i pasję poznawczą, stale zachęcać do badania i uczenia się treści przyrodniczych. Warto pokazać im różne drogi poznawania i uczenia się oraz osiągania przez nich wysokich efektów w nauce. Od wiedzy, ważniejsze są zainteresowania, umiejętności badawcze i kompetencje, a także uczucia, emocje i myśli. A co jest naprawdę cechą nowoczesnej edukacji w XXI w.? Czy jest to koncentrowanie się na korzystaniu z nowych technologii TIK?

W części plenarnej ww. konferencji miały miejsce 2 wykłady: "Metoda naukowa nie tylko dla naukowców. Planowanie i realizowanie obserwacji i eksperymentów w procesie dydaktycznym przedmiotów przyrodniczych" - dr Magdaleny Ewy Sobolewskiej (Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego); "Eksperyment w nowoczesnej edukacji przyrodniczej" - dr Juliana Piotra Sawińskiego (CEN w Koszalinie).

Wykład dr Magdaleny E. Sobolewskiej ukazał potrzebę starannego planowania i realizowania obserwacji i eksperymentów, przypomniał podstawowe różnice między obserwacją a eksperymentem i między myśleniem naukowym i potocznym oraz między próbą kontrolną i badawczą. Uświadomił też wybrane ograniczenia metody naukowej. Rozważając znaczenie eksperymentowania, warto pamiętać, że: "prawdziwym zadaniem nauczyciela nie jest dostarczanie odpowiedzi, ale stymulowanie pytań i zachęcanie do samodzielnych poszukiwań." (Albert Einstein)

Własna pomysłowość - eksperymentowanie

Wielu dziś wskazuje i postuluje, aby w zabieganiu o osiągnięcie wyższej od dzisiejszej, lepszej jakości szkolnej edukacji biologicznej i przyrodniczej oraz szkoły XXI wieku w ogóle, śmielej dążyć do nowoczesności edukacji. Jest ona dyskusyjnym, ale ważnym i godnym zainteresowania elementem humanizacji edukacji i szkoły. Polska szkoła i jej edukacja zmieniają się, ale niestety zbyt powoli - a czas i świat szybko pędzą do przodu. Co trzeba zasadniczo, bo warto dla dobra młodych, zmienić w nauczaniu biologii oraz szkole w ogóle? Jakie walory tkwią w nowoczesności edukacji przyrodniczej (biologicznej)?

W biologii i innych naukach przyrodniczych bezpośrednie obserwacje i eksperymenty są najważniejszymi metodami uczenia się oraz poznawania. To „królewska para” metod uczenia się, wymagająca pomysłowości, samodzielności i przedsiębiorczości, czyli różnorodnej aktywizacji uczącego się. Istotnym pytaniem jest, jak na biologii, w dobie prymatu Internetu i mediów, organizować bezpośrednie uczniowskie obserwacje i dobre eksperymenty? Nieco szerzej o tym jest w artykule pt. Uczenie się biologii metodą uczniowskiego eksperymentu („Biologia w Szkole” 2010 nr 6, s. 38-43).

Własna samodzielność - przedsiębiorczość

Wiadomo od dawna, że szczególne zaciekawienie budzą samodzielne obserwacje badawcze i eksperymenty. Choć obserwacje są czymś powszechnym i wyjątkowym, to warto mieć świadomość, że są kluczową kompetencją ucznia. Wśród nich wyjątkowa jest samoobserwacja indywidualna ucznia, prowadząca do samopoznania i polepszenia samopoczucia oraz samoocena. A wśród szkolnych eksperymentów, obok demonstracji eksperymentów (pokazów, prezentacji) i eksperymentów kierowanych (bezpośrednio lub pośrednio) przez nauczyciela - najważniejsze są eksperymenty samodzielne uczniów.

Warsztaty zorganizowane podczas ww. konferencji dla nauczycieli przyrodników, podejmowały ogólny temat „Projektowanie i realizacja obserwacji i doświadczeń na lekcji”. W poszczególnych grupach konkretyzowały:

  1. Biologia - Projektowanie i realizacja obserwacji i doświadczeń na lekcji. Prowadząca: dr Magdalena Ewa Sobolewska (Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego);
  2. Chemia - Eksperyment się liczy. Chemia w kropli cieczy i nie tylko. Prowadzący: Dominika Panek. Łukasz Sporny (Centrum Chemii w Malej Skali, Wydział Chemii UMK w Toruniu);
  3. Fizyka - Eksperyment w nowoczesnym nauczaniu fizyki. Prowadzący: dr Bogusław Pranszke (Instytut Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Gdańskiego);
  4. Geografia - Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu geografii fizycznej. Prowadząca: dr Monika Niska (Instytut Geografii i Studiów Regionalnych Akademii Pomorskiej w Słupsku).

Warto w takich spotkaniach uczestniczyć!

(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

A może chodzi o to, aby introwertycy uczyli się udziału w dyskusji.
Jacek napisał/a komentarz do Wyzwanie dla prawnika...
Janusz Korczak powiedział „nie ma dzieci, są ludzie”. I to jest prawda. Przecież każdy dorosły kiedy...
Obawiam się, że to może się często zmienić w atak 2:1 lub 3:1 - kiedy rodzice wezmą stronę dziecka (...
To się nazywa "zimny telefon" - metoda marketingowa polegająca na dzwonieniu do losowych ludzi, nie ...
Gość napisał/a komentarz do Oceniajmy rzadziej!
Przeczytałam z dużym zainteresowaniem. Dziękuję za ten artykuł.
Ppp napisał/a komentarz do Oceniajmy rzadziej!
Terada i Merill mają CAŁKOWITĄ rację. Jak ktoś chce i może - nauczy się i bez oceniania. Jeśli ktoś ...
Marcin Zaród napisał/a komentarz do Szkolna klasa - dobre miejsce do współpracy
Mój syn będąc w liceum w klasie mat-info-fiz prosił z kolegami o ustawienie takich tablic na korytar...
Marcin Polak napisał/a komentarz do Szkolna klasa - dobre miejsce do współpracy
Świetny przykład, że każdą przestrzeń klasy da się łatwo zreorganizować, aby pobudzić aktywne uczeni...

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie