Kompetencje kluczowe – uczenie się z sensem

Zasadniczo wychodzę z założenia, że jeśli ja nie widzę w zajęciach sensu, to tym bardziej nie będzie widział tego sensu student. Staram się zawsze tak projektować zajęcia, aby były one również ciekawe dla mnie.

Jeśli chodzi o kompetencje, to w naukach o zarządzaniu i jakości, które reprezentuję nie ma zbyt dużo twardej wiedzy – absolwent studiów zarządzania powinien sprawnie realizować projekty, musi posiadać kompetencje w zakresie współpracy w zespole, powinien też być zorientowany na generowanie wartości, a więc rozwiązywanie problemów. Tym samym, powinien potrafić dostrzegać szanse, opierać się na swoich silnych stronach i również identyfikować silne strony u innych. Tak aby budować synergiczny zespół (organizację).

Jeśli mamy myśleć systemowo, to dla mnie wyznacznikiem systemu są logiki europejskie. I na swoich przedmiotach staram się je uwzględniać. Na najwyższym poziomie w obszarze kształcenia sięgam do dokumentów europejskich, gdyż one projektują rozwiązania we wszystkich krajach Europy – są pewnym wspólnym mianownikiem krajowych rozwiązań edukacyjnych.
Najważniejszym dla mnie dokumentem jest dokument, który prezentuje kompetencje kluczowe – być może znanym Czytelnikom – Zalecenie Rady (Unii Europejskiej) z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (link).

W tym dokumencie są wymienione kompetencje, które według Rady Unii Europejskiej są kluczowe – można przyjąć, że są kluczowe w kulturze europejskiej i amerykańskiej. Jest ich osiem:

1. kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
2. kompetencje w zakresie wielojęzyczności,
3. kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
4. kompetencje cyfrowe,
5. kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
6. kompetencje obywatelskie,
7. kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,
8. kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Każde kompetencje są bardziej szczegółowo opisane, ale nadal dość syntetycznie. Dzięki temu cały dokument liczy 13 stron.

Dokument diagnozuje również trzy główne wyzwania związane kształceniem tych kluczowych kompetencji:

• wykorzystanie różnych podejść do uczenia się i kontekstów uczenia się;
• wspieranie nauczycieli i pozostałej kadry edukacyjnej; oraz
• ocena i walidacja rozwoju kompetencji.

Każde z powyższych rozwiązań jest zobrazowane dobrymi praktykami. Tym samym stanowi on gotowy przewodnik do projektowania systemowych rozwiązań.

Jako, że Polska jest w Europie i mam nadzieję, że trwale w niej będzie, to debatując nad edukacją w Polsce sięgajmy do wskazówek europejskich. Szczególnie, że wiele państw europejskich jest na etapie bardziej zaawansowanych rozwiązań edukacyjnych, a więc mamy się od kogo uczyć.

Odpowiedzialne uczenie to słuchanie różnych podpowiedzi, identyfikowanie dobrych praktyk i korzystanie z mądrości tych, którzy ucząc się popełniali błędy. Aby dogonić bardziej rozwinięty świat musimy się uczyć i to szybko, ale szybkie uczenie to nie jest pochopne wprowadzanie zmian. Szybkie uczenie wymaga tego, aby korzystając z doświadczenia innych, unikać popełniania błędów, bo nie stać nas na ich popełnianie…

Wracając do sensu prowadzonych przeze mnie zajęć – dla mnie edukacja z sensem jest pracą (raczej w wymiarze długofalowym) nad (wybranymi) kluczowymi kompetencjami. Chciałbym, aby mój student w czasie spotkania ze mną wzmocnił swoją wiedzę, umiejętności oraz postawy z danego obszaru. Musimy odchodzić od edukacji polegającej na zapamiętywaniu i sprawdzaniu treści, które są łatwo dostępne w sieci. „Wszystko, czego się dotąd nauczyłeś, zatraci sens, jeśli nie potrafisz znaleźć zastosowania dla tej wiedzy” (P. Coehlo).

Notka o autorze: dr hab. Jakub Brdulak, profesor Uniwersytetu SWPS i Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Prowadzi badania dotyczące zarządzania wiedzą oraz zarządzania jakością w szkolnictwie wyższym. Ekspert w programach europejskich związanych z doskonaleniem kształcenia. Ojciec trójki dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym.