Kilka podpowiedzi dla reformujących edukację

Choć Barrett zrezygnował z kierowania Intelem w maju br. w wieku 70. lat, nie przestał żywo interesować się edukacją młodzieży. Jeszcze przed odejściem zabrał głos na temat reformy amerykańskiego systemu kształcenia. Wiele jego uwag warto rozważyć nie tylko w kontekście amerykańskim – odnoszą się wszak do edukacji w czasach globalizacji. Dlatego w gruncie rzeczy dotyczą one w takim samym stopniu Polski, jak i innych krajów.

 

Jak zauważa Barrett, w systemie edukacji w Stanach Zjednoczonych zauważa się pewną dychotomię. Funkcjonują równolegle: najlepszy system kształcenia studentów, który dla wielu krajów jest wzorem jeśli chodzi o organizację szkolnictwa wyższego; i jeden z najsłabszych (w ocenie samego Barretta) na świecie system oświaty. Co jest przyczyną takiego stanu? Konkurencja (lub brak konkurencji).

 

Uniwersytety nieustannie konkurują o każdego studenta. Nie mając wygody stabilnego finansowania swojej działalności z dotacji państwa, muszą całą uwagę poświęcić swoim najważniejszym klientom: młodym ludziom, którzy poszukują wiedzy i chcą rozwijać umiejętności potrzebne do funkcjonowania w zglobalizowanej gospodarce. Konkurencja nie kończy się na studentach. Uczelnie konkurują o tworzenie nowych jednostek naukowych, o kontrakty badawcze, o wszystko. System szkolny z kolei w ogóle nie konkuruje, czeka aż uczniowie sami zgłoszą się do szkoły. To musi się zmienić, jeśli szkoła ma być faktycznie odpowiedzialna za przygotowanie młodych ludzi do życia w globalnej wiosce.

 

„Aby konkurować i wygrać w tym coraz bardziej konkurencyjnym świecie, każdy kraj potrzebuje trzech rzeczy: mądrych ludzi, mądrych idei i mądrej polityki rządowej.“ – mówi Barrett. Od pierwszego czynnika zależy rozwój gospodarki, od drugiego innowacyjność i kreatywność, z kolei trzeci odpowiada za środowisko, w którym mądrzy ludzie mogą kreatywnie rozwijać nowe przedsięwzięcia.

 

Tak samo jak gospodarka, tak i edukacja potrzebuje mądrych ludzi, innowacyjności i środowiska edukacyjnego, w którym swobodnie mogą rozwijać się nowe idee w zakresie kształcenia.

 

Z wielu raportów wynika zależność: jakość systemu edukacji jest odzwierciedleniem jakości nauczycieli w nim pracujących. Jednak aby edukacja mogła się rozwijać, trzeba stawiać wysokie wymagania [szkole, nauczycielom, uczniom, rodzicom]. Czego jeszcze potrzebujemy? Zdaniem Barretta w każdym systemie, również szkolnym, potrzebne są napięcia, które umożliwią rozwój. Jeśli mamy w szkole problem, szukamy jego rozwiązania, a dzięki temu idziemy naprzód. Tak samo dzieje się w biznesie.

 

Reforma edukacji powinna zatem zmierzać do tego, aby system edukacji opierał się na trzech filarach: mądrych i dobrych nauczycielach, wysokich wymaganiach, napięciach sprzyjających rozwojowi.

 

Skąd wziąć dobrych nauczycieli? Jak zauważa Barrett, w Finlandii, Singapurze czy na Tajwanie, nie każdy może zostać nauczycielem. Zostają nim tylko najlepsi absolwenci uczelni, około 10-20% wszystkich studiujących. Z jakich kierunków pochodzą? Niekoniecznie z pedagogicznych!

 

„Mniejsze znaczenie ma odpowiednie przygotowanie pedagogiczne. Najważniejsza jest treść, przekaz, który nauczyciel przynosi do klasy.“ – mówi Barrett. „To jest to, co odpowiada za sukces w edukacji. Nauczyciele, którzy są praktykami, ekspertami w zakresie tworzenia i przekazywania wiedzy i umiejętności - to dzięki temu odnoszą sukcesy, a nie dlatego, że mają świetnie opanowaną teorię edukacji.“

 

Co należy zmienić? Zacząć płacić lepiej za wyniki. „Włóżmy trochę tego twórczego napięcia w system oświaty i zacznijmy [więcej] płacić najlepszym nauczycielom za osiągnięcia.“ – przekonuje Barrett.

 

Młodzież potrzebuje prawdziwych bodźców. Czy naprawdę uważamy, że posiadanie papierka o ukończeniu szkoły jest wystarczającym bodźcem, aby uczyć się w szkole? Zdaniem Barretta osoby odpowiedzialne za edukację muszą wymyśleć system, w którym uczniowie nie tylko będą się kształcić w zakresie kanonu przedmiotów szkolnych, ale uzyskają szersze kompetencje życiowe – na przykład nauczą się kierować pojazdami i zdobędą prawo jazdy.

 

Więcej konkurencji w szkołach. Potrzebujemy więcej skutecznych szkół prywatnych oraz szkół publicznych, które zostaną zmuszone konkurować o ucznia.

 

(wypowiedzi C. Barretta pochodzą z jego ostatniego wystąpienia jako szefa Intela; źródło: eSchoolNews.com)