Edukacja osób starszych (1)

Narzędzia
Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times
Badania i analizyJesteśmy świadkami wielkiej demograficznej transformacji – liczba urodzeń w krajach rozwiniętych spada, a prosta zastępowalność pokoleń nie może już mieć miejsca. Prawdopodobnie już niedługo osoby starsze będą stanowić największą grupę społeczną. W ślad za tą  transformacją musi pójść nowa polityka edukacyjna, skierowana właśnie do seniorów.
 
Unia Europejska wychodzi naprzeciw ekonomicznych, społecznych i zawodowych skutków związanych ze starzeniem się społeczeństw, a wyrazem troski jest przede wszystkim strategia lizbońska i wynikające z niej działania państw członkowskich. W polityce społecznej prowadzonej przez kraje członkowskie Unii strategie dotyczące najstarszych członków społeczeństwa są kluczowe – tym bardziej, że według prognoz już około roku 2050 na jednego seniora będą przypadać tylko dwie pracujące osoby, a nie jak obecnie cztery. Tak więc z obszarze zainteresowania rządów pozostają takie kwestie, jak nauka przez całe życie, przesunięcie wieku emerytalnego, wspieranie aktywności po przejściu na emeryturę oraz budowanie świadomości zdrowotnej wśród osób starszych. Jedną z takich inicjatyw jest i2010, której celem jest promocja społeczeństwa informacyjnego i społecznej inkluzji, a w jej ramach warto wspomnieć o projekcie „Ageing Well” (Dobrym Starzeniu się). Zawiera ona działania zmierzające do poprawy standardu życia, promocji zdrowia oraz równowagi między życiem zawodowym i prywatnym.

Rola edukacji w starzejącym się społeczeństwie
Myśląc o edukacji osób starszych warto zmienić nieco potoczne znaczenie słowa nauka. Nie chodzi oczywiście o to, żeby seniorów sadzać w szkolnych ławach, ale o wspieranie ich umiejętności i wiedzy, pozwalającej na pełniejsze uczestniczenie w życiu społecznym. Dzięki edukacji przez całe życie można rozwiązać wiele kwestii – zarówno wyzwań, jak i zagrożeń wynikających z wejścia w epokę cyfrową. W społeczeństwie opartym na wiedzy, występuje konieczność uczenia się przez całe życie i podnoszenia kwalifikacji, szczególnie, że wiele z zawodowych umiejętności, które posiadają starsi pracownicy już się zdewaluowało. Dodatkowym aspektem jest wspieranie wymiany doświadczeń i kontaktu miedzy pokoleniami. Szczególnie, że około 2050 r. starsze osoby mogą stanowić aż jedną trzecią populacji Europy.

Aktywne  i dobre starzenie się
Według Światowej Organizacji Handlu, aktywne starzenie się jest procesem optymalizowania szans zdrowotnych oraz związanych z uczestnictwem i bezpieczeństwem, w celu polepszenia jakości życia, kiedy ludzie się starzeją. Pojęcie aktywności nie oznacza tylko fizycznej sprawności czy też możliwości wykonywania pracy zawodowej, ale czynny udział w życiu społecznym, ekonomicznym, kulturalnym, duchowym czy cywilnym. Dzięki temu mogą zdać sobie sprawę ze swojego potencjału i pokierować swoim życiem zgodnie ze swoimi preferencjami, pragnieniami i umiejętnościami, a jednocześnie społeczeństwo musi zapewnić osobom w podeszłym wieku opiekę i ochronę, kiedy tylko jej potrzebują. Poniższy diagram pokazuje, jakie czynniki mają wpływ na aktywne starzenie się. Oczywiście najważniejsze z nich to płeć i wymogi kultury, w której się funkcjonuje.

edukacja przez życie

Edukacja jest wyjątkowo ważnym aspektem aktywnego starzenia się. To właśnie niski stopień wykształcenia oraz analfabetyzm są uważane za główne czynniki zwiększające ryzyko niepełnosprawności oraz utraty zdrowia, a nawet życia, wśród osób starzejących się, oraz prowadzące do bezrobocia. Według WHO, solidna edukacja w młodym wieku, połączona z możliwościami uczenia się w ciągu całego życia powoduje, że ludzie w późniejszym wieku mogą lepiej adaptować się do zmieniającego się środowiska, a także zachować autonomię i niezależność.

Jakość życia – dobre starzenie się
Pojęcie jakości życia nie jest ujęte w żadne formalne ramy – ogólnie określane jest jako postrzeganie przez jednostkę swojej życiowej pozycji w szerokim kontekście społeczeństwa w którym żyje. Składniki tego kompleksowego zagadnienia można pokazać za pomocą diagramu:
 
edukacja przez życie

Właśnie te czynniki, które można podsumować jako dobrobyt (praca, zdobywanie pieniędzy), relacje społeczne (samorealizacja, samotność) oraz zdrowie (zarówno fizyczne, jak i sprawność umysłowa), wpływają na odczuwaną jakość życia, czyli to co rozumie się pod określeniem „dobrego starzenia się”:
  1. Dobrego starzenia się w pracy: bycie produktywnym i aktywnym w pracy, osiągnięcie lepszej równowagi między pracą i życiem osobistym;
  2. Dobrego starzenia się w lokalnej społeczności: prowadzenie aktywnego życia towarzyskiego, kreatywność, poprawa jakości życia oraz walka ze społeczną izolacją;
  3. Dobrego starzenia się w domu: radość z lepszej jakości codziennego życia, zdrowia, zachowanie niezależności, autonomii i godności.
Dlatego właśnie nauka seniorów różni się od edukacji osób młodszych oraz dorosłych w wieku produkcyjnym. Przede wszystkim nauka pomaga zwiększyć świadomość i wiedzę na temat zdrowia, a także nabyć określone praktyczne umiejętności takie, jak używanie nowych narzędzi internetowych, zarządzanie kontem bankowym online itp. Zresztą sam proces uczenia się jest satysfakcjonujący sam w sobie, stąd rosnąca popularność Uniwersytetów Trzeciego Wieku.
 
Oczywiście trzeba zauważyć, że osoby starsze nie są jednorodną grupą, a każdy etap okresu starzenia się, charakteryzuje się innymi cechami i wymaganiami:
 
edukacja przez życie 
 
Oprócz tego grupa osób starszych podzielona jest w zależności od statusu materialnego, poziomu zdrowia i pozycji społecznej. Oczekiwania równolatków, z których jeden cierpi na brak towarzystwa w czasie podróży po świecie, a drugi walczy o zdobycie środków na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb, są oczywiście zupełnie różne. Również osoby samotne potrzebują innego rodzaju opieki, niż seniorzy otoczeni liczną rodziną. 
 
Pojawił się nawet nowy termin – agizm, czyli dyskryminacja ze względu na wiek. W Polsce to pojęcie używane jest zazwyczaj w kontekście zatrudnienia osób w wieku określanym jako 50+. Na zachodzie i w Polsce powstają już kampanie społeczne związane z tą formą dyskryminacji:
 
 
Przejdź do drugiej części - Edukacja osób starszych.
 
Edunews.pl oferuje cotygodniowy, bezpłatny (zawsze) serwis wiadomości ze świata edukacji. Zapisz się:
captcha 
I agree with the Regulamin

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie