Jak zmieniły się postawy Polaków wobec finansów?

Światowy Dzień Oszczędzania, który dziś obchodzimy, to dobra okazja, by pochylić się nad tematem finansów w polskich gospodarstwach domowych. Jak Polacy oceniają swoją sytuację finansową dziś, a jak widzą ją w przyszłości? Czy chętnie i świadomie oszczędzają? Jaki jest ich stosunek do inwestycji? I w końcu – jak radzą sobie z zadłużeniami?

Lepiej będzie za 5 lat

Pozytywnie i stabilnie swoją obecną sytuację finansową postrzega co trzeci Polak, a tylko co piąty zauważa jej poprawę w ciągu roku i czuje się bezpiecznie. Na poprawę w ciągu najbliższych 12 miesięcy liczy niespełna 20%; więcej respondentów oczekuje pozytywnej zmiany w perspektywie 5 lat.

Warto oszczędzać, ale…

Prawie 70% respondentów uważa, że warto oszczędzać, jednak tylko 46% faktycznie to robi. W ciągu dwóch lat dwukrotnie – do 65% – wzrosła liczba oszczędzających na “czarną godzinę” oraz na dodatkową emeryturę, jednak w większości przypadków odkładana kwota jest niższa niż 25% dochodów. W porównaniu do 2022 spadł odsetek osób oszczędzających resztowo. Nie zmieniła się liczba osób odkładających środki intencjonalnie, dla których jest to już nawykiem.

Badanie kolejny raz potwierdziło ścisłą korelację między poczuciem bezpieczeństwa finansowego, a zasobem oszczędności. Pokazało jeszcze jedną ważną rzecz – bieżąca sytuacja wywołuje u większości Polaków silne emocje, bardziej negatywne niż rok temu, a jej postrzeganie zależy aż pięciokrotnie bardziej od porównania się z innymi niż nominalnej wysokości dochodu. Co więcej, 25% Polaków nie ma świadomości, jaką część dochodów oszczędza, co piąty nie wie, jak duże ma oszczędności, ponad 40% trzyma pieniądze na rachunku bieżącym, 20% w gotówce. Gdy łączymy to z niskim zaufaniem do instytucji finansowych, widzimy, jak istotne jest tonowanie emocji na rzecz zwiększania świadomości finansowej – mówi Anna Bichta, prezeska Fundacji Think!.

Inwestycje tak, ale tylko bezpieczne

W ciągu ostatnich lat znacznie wzrosła liczba Polaków deklarujących posiadanie inwestycji, co może wynikać z potrzeby minimalizowania negatywnego wpływu inflacji na oszczędności. Wśród wybieranych rozwiązań dominują te z niskim ryzykiem utraty kapitału. Spadły inwestycje w nieruchomości (z 11% w 2022 do 6% w 2023), 7% Polaków inwestuje w waluty obce i instrumenty rynku finansowego.

Spłata zobowiązań trudna, ale pożądana

Kredyt spłaca obecnie 36% Polaków, a w przypadku 68% spłacana kwota stanowi nie więcej niż 30% ich zarobków, co klasyfikuje ją jako bezpieczną. Jednak 32% badanych ma raty wykraczające poza ten próg, a 11% kredytobiorców ma zobowiązania wyższe niż połowa ich dochodu. Co piąty Polak w ciągu ostatniego roku zmniejszył zadłużenie. Niestety jest też grupa osób (36%), które znalazły się w odwrotnej sytuacji, co wynika głównie ze wzrostu stóp procentowych, a w 9% przypadków z zaciągnięcia dodatkowych zobowiązań.

Z raportu Fundacji Think! wynika, że statystyczny Polak ma emocjonalny, nierzadko negatywny, stosunek do pieniędzy. Takie postawy mogłaby zmienić edukacja ekonomiczna w zakresie oszczędzania i bardziej racjonalnego zaciągania kredytów. Mając lepszą wiedzę na temat finansów, statystyczny Polak podejmowałby bardziej świadome decyzje.

Raport jest do pobrania tutaj.

***

Raport powstał na podstawie badania ilościowego CAWI przeprowadzonego 13-20 września 2023 r. na panelu badawczym Ariadna na reprezentatywnej próbie 1182 dorosłych Polaków w wieku 18-74 lata.

Badanie jest elementem Programu Rozwoju Przedsiębiorczości realizowanego przez Fundację THINK! w partnerstwie merytorycznym z Fundacją Citi Handlowy im. L. Kronenberga.

Program jest finansowany przez Citi Foundation.

Badanie zostało zrealizowane we współpracy merytorycznej z katedrą Psychologii Biznesu i Innowacji Społecznych na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

(Źródło: Fundacja Think!)