Przyszłość szkolnych laboratoriów - dyskusja

Powalił mnie ten artykuł na twarz. Z jednej strony bardzo cieszę się, że potwierdziły Panie moje słowa wypowiedziane pod artykułem dra Francikowskiego, z drugiej smutno mi, że akurat te o całkowitej niepiśmienności polskich nauczycieli w kwestiach obsługi urządzeń elektronicznych. Powala mnie również beztroska z jaką stwierdzają Panie w bardzo ładnych słowach "nasi nauczyciele nie umieją uczyć lepiej, więc zalecimy im robić to samo, co robili 30 lat temu, chociaż i tak wiemy, że większość i tego nie robi".

Jeszcze niedawno w szkołach uczniowie całkowali i logarytmowali, a na przedmiotach przyrodniczych z zajęć praktycznych były testy. Uczeń nie był oceniany tylko za to, czy wie, co to jest destylacja, ale także za to, jak umie ją przeprowadzić. Nie miał wiedzieć do czego jest lusterko w mikroskopie, tylko był rozliczany z tego, czy umie nim tak powiercić, żeby to ciemne światło z okna złapać. Z relacji swoich sześćdziesięcioletnich rodziców wiem, że Uczniom na ogół słabo to wychodziło.
Teraz wymogi są obniżone i uczeń ma jedynie wiedzieć co to jest destylator i zobaczyć kilka preparatów (na papierze, a jak ma szczęście to pod mikroskopem z asystą nauczyciela) i to też im na testach źle wychodzi (vide matura).
Dostrzegam tutaj pewną zależność. Zarówno nauczyciele jak i uczniowie nigdy nie spełniają 100% zaleceń i wymagań. Twórcy tych zaleceń i wymagań o tym wiedzą. Może zatem, gdyby celowo postawić poprzeczkę za wysoko, standard nauczania podniósłby się do akceptowalnego poziomu? Może nauczyciel, który miałby zalecenie obsługi zaawansowanego sprzętu pomiarowego nauczyłby się odpalać PowerPointa?

Dziękuję Paniom za odniesienie się do mojego tekstu. Mamy dzięki temu możliwość wymiany poglądów, a ja mogę jeszcze sprostować lub dopowiedzieć parę zdań. Spraw i problemów jest tu mnóstwo, ja natomiast skupie się dalej na samej idei szkolnego laboratorium.
Myślę, że podstawowa sprawa jakiej dotyczy Pań tekst jest chyba związana z nieporozumienie co do samej natury sprzętu o którym pisałem. Chciałem uniknąć używania słowa nowoczesny w swoim tekście, a i tak raz się ono pojawia, ale sprzęt nie musi być nowoczesny niech będzie współczesny. Dziś jest on już bardzo wydajny i tani, szczególnie w perspektywie długoterminowego użytkowania. Mam wrażenie, że uznały Panie, że sugeruję wprowadzenie do szkół niesamowicie zaawansowanych urządzeń do wykonywania niezrozumiałych dla nikogo pomiarów. A ja nie mowie o niczym innym jak termometrach, miernikach pH, mierniku ciśnienia, mikrofonach, akcelerometrach, miernikach przepływu, stężenia itd. Pozwalają one na wykonywanie wielu ciekawych eksperymentów z obserwacją podstawowych zjawisk przyrodniczych. Jeśli już wydaje się środki na wyposażenie, powinno się zadbać aby możliwości zastosowania sprzętu były jak największe (i będę jednak sugerował by mógł się on łączyć się z narzędziami ICT). Wyposażenie to nie jest sprzętem zaawansowanym i bez problemu może być używany w gimnazjum i liceum bo raczej w kontekście tych etapów kształcenia o nim myślałem. Szkoła podstawowa ma trochę inne potrzeby, a ja nie jestem tez zwolennikiem wprowadzania sprzętu na silę zawsze i wszędzie, podobnie jak narzędzi cyfrowych. Na tym etapie dzieci powinny mieć jeszcze możliwość samodzielnego i mniej sformalizowanego działania i uczenia się. Dodatkowo wydaje się, że nauczyciele maja tam względnie więcej czasu i swobody, w porównaniu z wyższymi etapami kształcenia, by stosować metodę eksperymentu. Dalej zaczyna się już wyścig z czasem i presja egzaminów. Nie napisałem o tym w pierwszym komentarzu, bo nie dotyczył on prezentowanego prze IBE badania i uczenia metodą badawczą, ale szkoda, że nie przeprowadzono ankiety wśród nauczycieli szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. A to dla niech jest przygotowana propozycja wyposażenia. Ale rozumiem, że była jakaś przyczyna takiego układu.
Pomiary jakie możemy wykonywać mogą dotyczyć właśnie treści podstawy programowej, nie miałem tu na myśli nic innego. Moja propozycja nie wychodzi poza podstawę programową, raczej usprawnia jej przeprowadzenie lub daje możliwości o których do tej pory nie myślano. Wrócę jeszcze do konieczności włączania w te możliwości pomiarowe fizjologii człowieka, gdyż uważam, że dla mniej zainteresowanych uczniów własnoręczne wykonanie EKG czy pomiaru pojemności płuc jest ciekawsze i bliższe niż plazmoliza komórki cebuli. Powinniśmy zapoznawać uczniów z urządzeniami pomiarowymi, które będą potem wykorzystywać w dalszych etapach kształcenia, pracy oraz z samą ideą pomiaru.
Tak jak napisałem spojrzałem na Państwa propozycję jako punkt wyjścia, który wszyscy znają, do tworzenia szkolnych laboratoriów. I wydaje się mi, że powinniśmy skorzystać z okazji i stworzyć warunki, które będą dawać trochę większe możliwości. Chyba zgodzą się Panie, że powinniśmy starać się ciągnąć w górę, a nie równać w dół. A niestety z Pań wypowiedzi wynika, że cyfryzacja szkół to fikcja. Podobnie może być z uczeniem metodą eksperymentu (mimowolnie odnoszę się do treści pierwszego komentarza). Obecne problemy z metodą badawczą w szkole widać na przykładzie prac olimpijskich, które przychodzi mi oceniać. Ich autorami jest młodzież, która jest najbardziej zmotywowana i zaangażowana, mimo to widać w tych pracach olbrzymie problemy z projektowaniem eksperymentu, jego podstawową analizą i opisem.
Chciałbym też zwrócić uwagę, że takie laboratoria mogą być też szansą dla różnorodnych inicjatyw i projektów pozalekcyjnych (oraz prac olimpijskich). Sprzęt o dużej elastyczności i możliwościach pomiaru można wykorzystać do tworzenia prac, które mogą później śmiało startować w różnorodnych konkursach. Do tej pory jedyną szansą zainteresowanych uczniów na zrobienie czegoś ciekawszego i bardziej zaawansowanego jest dostanie się do laboratoriów przez Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci lub choćby Akademię Młodych Biologów Lykeion. Kształcenie nawyków myślenia analitycznego i krytycznego wiąże się z możliwością przeprowadzania własnych eksperymentów i pomysłów, dlatego im większe możliwości sprzętu w szkole tym lepiej. Trzymanie się ciasno tych samych, przeprowadzanych lepiej lub gorzej eksperymentów, szczególnie tych mało związanych z naszym codziennym życiem i doświadczeniem być może nie jest dobrym wyjściem.