Uczeń, który rozpoczyna edukację w czwartej klasie szkoły podstawowej staje przed wielkim wyzwaniem: można powiedzieć, że nagle trafia do zupełnie innej rzeczywistości szkolnej, o której dotąd niewiele wiedział. Aby przejście z III do IV klasy było bardziej płynne i komfortowe dla dzieci, kluczowa jest współpraca nauczycieli obu poziomów nauczania i stopniowe przygotowywanie uczniów do zmian, z którymi będą mieć do czynienia w szkole. Próg ten oczywiście jest też ogromnym wyzwaniem dla samych nauczycieli.
Podczas Inspiracji Wczesnoszkolnych 2015 temat adaptacji ucznia w klasie IV był tematem dyskusji zamykającej konferencję, którą prowadził Arkadiusz Walczak, dyrektor Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń. Wówczas też narodził się pomysł, aby zapytać nauczycieli wczesnoszkolnych i klas IV-VI o to, jakie widzieliby rozwiązania ułatwiające odnalezienie się uczniom w nowej sytuacji. Taką ankietę przygotowali po konferencji eksperci Fundacji Think! i WCIES, a następnie została ona wysłana drogą elektroniczną do ok. 7000 szkół podstawowych. Odpowiedzi udzieliło ostatecznie 283 respondentów - 183 nauczycieli klas I-III oraz 100 nauczycieli uczących w klasach IV-VI.
Posłuchajmy najpierw dyskusji podczas konferencji:
Wyniki ankiety pokazują, że problemem uczniów przekraczających próg IV klasy jest uczenie, jak się uczyć - uczniowie w klasach I-III nie są stawiani przed takimi wymaganiami, co stanowi poważny problem po przejściu do klasy IV. Wydaje się, że to na nauczycielach na tym etapie edukacji spoczywa największa odpowiedzialność za wprowadzenie takich ‘meta zajęć’ uczących strategii notowania, zapamiętywania, uczenia się dostosowanego do indywidualnych preferencji. Jakaś część zajęć na każdym przedmiocie powinna być poświęcona tym zagadnieniom, a nauczyciele w klasach IV-VI nie mogą traktować swoich uczniów - zwłaszcza w kontekście, że będą uczyć dzieci 9-letnie - jak “gotowych” w tym zakresie. Problematyzowanie tematu uczenia się jako zbioru różnorodnych metod, pomysłów, strategii nie jest mocną stroną polskiej szkoły, choć przecież nauczyciele powinni być ekspertami w tej dziedzinie. Nauczenie, jak się uczyć można zaliczyć w społeczeństwie wiedzy do kompetencji kluczowych i stąd należy poświęcić temu więcej uwagi w szkole, zwłaszcza w klasie IV szkoły podstawowej. To zapewniłoby uczniom solidne podstawy i wyposażyło w narzędzia niezbędne w kolejnych etapach edukacji. Należy w tym momencie podkreślić konieczność zmiany metod pracy z uczniami i odejścia od modelu transmisyjnego, który uniemożliwia uczniom zdobycie umiejętności samodzielnego uczenia się.
Drugą istotną kwestią jest zagadnienie oceniania. Wydaje się, że ocenianie musi zostać poddane większej refleksji - jaki jest cel, funkcja oceny, czy uczniowie wiedzą, za co i jak będą oceniani, czy znają kryteria oceniania na poszczególne stopnie? Nauczyciele w klasach III powinni stopniowo do opisu osiągnięć ucznia dodawać ocenę wyrażoną cyfrą, ale należy pamiętać, że uczeniu sprzyja ocenianie bez stopni. Wtedy jest to przyjemność, a nie kolekcjonowanie dobrych ocen. Nauczyciele klas IV powinni spróbować kontynuować ten sposób oceniania, nie ograniczając się do stawiania “cyferek”. Jeśli ocenianie postrzegane będzie przez uczniów jako rodzaj informacji zwrotnej o postępach i brakach, a nie jako kara za przyłapanie na błędach, chętniej i łatwiej będą adaptować się do nowych wymogów nauczycieli w klasach starszych. Zmiana podejścia do oceniania cyfrowego jako “najważniejszego” w szkole wymaga czasu i doskonalenia nauczycieli w zakresie oceniania opisowego, kształtującego. Dla dobra uczniów należy się tego podjąć i wypracować w szkole jednolity system oceniania, który będzie służyć uczniom.
Zachęcamy do lektury wyników ankiety, komentarza i rekomendacji dla szkół – raport Adaptacja ucznia młodszego w klasie IV szkoły podstawowej można pobrać tutaj (PDF).
***
Organizatorami Inspiracji Wczesnoszkolnych 2015 są: portal o nowoczesnej edukacji Edunews.pl, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Wiedzy THINK! oraz firma Think Global. Partnerem merytorycznym konferencji jest grupa Superbelfrzy RP.
Partnerem strategicznym konferencji jest projekt Mistrzowie Kodowania firmy Samsung Electronics Polska. Partnerami instytucjonalnymi są Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Partnerami biznesowymi są firma Learnetic SA oraz strefa nowoczesnej edukacji Edustore.eu.
Partnerzy medialni: TOK FM oraz Głos Nauczycielski.
(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Jest również członkiem grupy Superbelfrzy RP).
Obejrzyj inne wystąpienia z INSPIRACJI WCZESNOSZKOLNYCH:
- Dzieci grają, dzieci tworzą gry edukacyjne
- Blogowanie z uczniami
- Uwalniaj swoje lekcje od kserówek (2)
- Im więcej zabawy, tym więcej nauki
- O technologiach przyjaznych najmłodszym uczniom
- 10 pól aktywności dziecka w szkole
- O potrzebie ruchu wśród małych dzieci
- Wyzwania nauczania (nie tylko) wczesnoszkolnego
- Uwalniaj swoje lekcje od kserówek (1)