Współprojektowanie przestrzeni edukacyjnej poprzez włączanie wszystkich interesariuszy powinno być istotą procesu tworzenia optymalnego środowiska dla uczenia się. W szczególności powinni w nim uczestniczyć uczniowie, którzy przecież będą w tym środowisku spędzać wiele godzin. Ich obecność daje szansę na rzeczywiste i odpowiedzialne zaangażowanie osób uczących się w kształtowanie środowiska uczenia się, co sprzyja także zdobywaniu ważnych doświadczeń życiowych.
Do osób uczących się można kierować różne propozycje udziału w projektowaniu – od procesu konsultacji (jako pewnego minimum zaangażowania, dość jednak pasywnej formy) po rzeczywiste włączenie ich w proces planowania, ewaluacji pomysłów i podejmowania decyzji o ostatecznym kształcie danego obiektu lub elementów przestrzeni.
Wydaje się, że dla dobra ostatecznego projektu bardziej sensowne jest włączanie osób uczących się w prace na każdym etapie projektowania. Stwarza to również okazję do wielu doświadczeń edukacyjnych uczniów, w tym lepszego rozumienia: procesu projektowania jako takiego, projektowania krajobrazu, zarządzania projektem, projektowania graficznego, ekologii i zrównoważonego rozwoju, finansowania przedsięwzięć. Współpraca przy projektowaniu stymuluje rozwój kompetencji słuchania i czytania, krytycznego myślenia, komunikowania się. Z drugiej strony, po stronie nauczycieli i opiekunów pozwala to rozwijać umiejętności mediacyjne, moderacyjne i mentoring, a także komunikowanie informacji zwrotnej.
Mając na uwadze dobrą współpracę, zwłaszcza z młodszymi uczniami, warto uwzględnić przynajmniej niektóre sugestie przygotowane kilka lat temu przez brytyjską organizację Futurelab (już nie istniejącą):
- Zapewnij szeroki wachlarz zasobów, mediów i narzędzi, poprzez które dzieci mogą ujawniać swoje przemyślenia, pomysły i opinie.
- Zapewnij fascynujące i angażujące zadania dla dzieci. Postaraj się o jasne instrukcje, ale pozostaw dzieciom miejsce na prezentowanie wyników ich odkryć i pomysłów.
- Stwarzaj wzorce i wskazówki do wszystkich aktywności. Dbaj o język i zrozumiałość przekazu we wszystkich kanałach komunikacji z uczestnikami procesu projektowania.
- Pozwól dzieciom dawać wkład w projekt z poszanowaniem ich stylu i indywidualnych preferencji.
- Zaplanuj różnorodne aktywności dla dzieci, do samodzielnej pracy, do pracy w parach, małych grupach i aktywności całej klasy.
- Postaraj się dokładnie odczytać przekaz uczniów – nie tylko to, co starają się powiedzieć, ale także, w jaki sposób to czynią i na co zwracają szczególną uwagę.
- Przekazuj dzieciom aktywności i zadania mające rzeczywiste znaczenie dla powodzenia projektu.
- Komunikuj dzieciom, że ich opinie, pomysły i przemyślenia są kluczowe dla projektu i doceniane.
- Pokazuj dzieciom, w jaki sposób wpłynęły na podejmowane w projekcie decyzje i ciesz się razem z nimi z tych sukcesów.
- Angażuj dzieci w proces refleksji na temat uczenia się, problemów, treści i wartości, które poznały podczas realizacji projektu.
- Świętuj sukcesy w projekcie razem z dziećmi, komunikuj i promuj je jak najczęściej.
Przyszłość środowisk uczenia się wymaga od architektów, projektantów, wytwórców współpracy z uczniami, nauczycielami i edukatorami, którzy będą w stanie przetworzyć różnorodne trendy edukacyjne i codzienne interakcje w przestrzenie, produkty i systemy, które naprawdę wspierają uczenie się – powiedziała kiedyś jedna z brytyjskich projektantek szkół Jennie Winhall (CABE, 2004). Spróbujmy pozwolić uczniom uczestniczyć w procesie upiększania i modernizacji szkoły – w końcu to oni będą w niej się (chcieli?) uczyć.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Dr Tim Rudd, „Reimagining outdoor learning spaces. Primary capital, co-design and educational transformation“, Futurelab, 2008, oraz „21st Century Schools. Learning environments of the future“, CABE, 2004.
(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Jest również członkiem grupy Superbelfrzy RP).
Więcej na temat nowoczesnych przestrzeni edukacyjnych w Edunews.pl: