Pod koniec 2018 r. w Australii wprowadzono nowe "Ramy dobrostanu uczniów" (Australian student wellbeing framework), które zastąpiły dotychczasowe krajowe ramy bezpieczeństwa dla szkół. Celem tych nowych polityk jest uwspólnianie opinii, jak można budować bezpieczeństwo i dobre samopoczucie uczniów. Ważną rolę w tym dokumencie pełni aktywne uczestnictwo uczniów w ich własnym procesie uczenia się.
Przeczytałam artykuł australijski Karen Peel na temat wytycznych dla nauczyciela, który chce efektywnie zarządzać uczeniem się uczniów. Szczerze mówiąc niezbyt lubię takie artykuły, bo trudno je przełożyć na praktykę, a ta mnie najbardziej interesuje.
Jednak przesłania zawarte w tym artykule mogą być dla wielu z nas – nauczycieli i nauczycielek warte rozważenia.
- Dobre samopoczucie ucznia i efektywne uczenie się są nierozłączne.
- Wspieranie uczniów, a nie ich kontrolowanie. System kar i nagród nie motywuje uczniów do nauki.
- Atmosferę sprzyjającą uczeniu się budują dobre relacje w klasie szkolnej, samodzielność ucznia w podejmowaniu decyzji i odpowiedzialność za własną naukę.
Te trzy punkty są zgodne, z tym co próbowałam robić jako nauczycielka.
Moją dewizą było towarzyszenie uczniom, a nie ich nauczanie. Dlatego zawsze buntowałam się przed kontrolą w postaci stopni. Myślę nawet, że najważniejsze są relacje i wspomnienie ucznia, że dobrze przeżył czas szkolny. Dobrze, oznacza też efektywnie i w dobrym samopoczuciu.
A teraz wyciąg z artykułu Karen Peel:
Ramy zakładają, że dobre samopoczucie i uczenie się są nierozłączne. Dobre samopoczucie wpływa na samosterowność ucznia, a samosterowność poprawia jego samopoczucie.
Z perspektywy uczenia się społeczno-emocjonalnego samosterowność obejmuje: samoświadomość i społeczną świadomość, zarządzanie sobą, odpowiedzialne podejmowanie decyzji i umiejętności w zakresie budowania relacji. Nakłada to na nauczyciela obowiązek wspierania ucznia, a nie jego kontrolowania.
Często myśli się o zarządzaniu klasą jako o przestrzeganiu określonych zasad, co prowadzi do posłuszeństwa, wywiązania się z zadań i gotowości do uczenia się. Do tego wielu nauczycieli uważa, że system kar i nagród sprzyja budowaniu odpowiedzialności uczniów za proces uczenia się i za ich własne zachowanie.
Jednak, takie postępowanie nie jest skuteczne. Należy położyć nacisk na praktyki, które promują dobre samopoczucie i wspierają produktywne zachowania uczniów. Powinniśmy zastanawiać się, co zachęca uczniów do podejmowania proaktywnych decyzji dotyczących ich zachowania i uczenia się bez zewnętrznych ograniczeń.
Karen Peel w 2018 roku w The International Journal of Pedagogy and Curriculum opublikowała wyniki badań dotyczące praktyk pedagogicznych nauczycieli w zakresie efektywnego uczenia się uczniów.
W swoim badaniu autorka zidentyfikowała cztery obszary, na których należy skupić się w zarządzaniu zachowaniem w klasie:
- Ustalanie oczekiwań i zasad;
- Umożliwienie uczniom wzięcia odpowiedzialności za swoją naukę i zachowanie;
- Budowanie relacji z uczniami;
- Zauważanie i docenianie produktywnych zachowań związanych z uczeniem się.
Główne emocje związane z samopoczuciem uczniów, na które te obszary mogą wpływać:
- Zainteresowanie;
- Poczucie wolnej woli;
- Oczekiwanie sukcesu;
- Poczucie przynależności.
Jest nadzieja, że ramy zbudowane na tych wynikach badań skłonią nauczycieli do stosowania takich praktyk, które wpływają na samoregulacyjne podejście do zarządzania zachowaniem w klasie.
Badania pokazują, że od nauczycieli wiele zależy, że mogą wpływać na tworzenie wspierającego środowiska, które wzmocni pozycję uczniów. Zalecane jest w szczególności:
- Aktywnie angażowanie uczniów w poprawę uczenia się i ich samopoczucia.
- Zapewnienie uczniom możliwość autentycznego podejmowania decyzji w sprawach, które ich dotyczą.
- Stosowanie strategii uczenia się, które są zgodne z potrzebami uczniów.
- Zachęcanie do aktywnego udziału uczniów i rozwijanie poczucie więzi, aby klasa mogła funkcjonować razem jako społeczność uczniów.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl. Korzystałam z artykułu Karen Peel w TeacherMagazine.com.