Centrum Nauki Kopernik opracowało wstępną rekomendację wyposażenia pracowni przyrody dla klas IV-VI szkół podstawowych. Lista pomocy dydaktycznych i materiałów do wykorzystania wynika z zalecanej metody pracy nauczyciela z uczniem (polegającej na zastosowaniu w czasie lekcji metody badawczej - charakterystycznej dla warsztatu pracy naukowca).
W metodzie tej nauczyciel jest przewodnikiem towarzyszącym uczniowi w jego procesie uczenia się. Stwarza okazje do samodzielnego poszukiwania, rozbudza i podtrzymuje ciekawość, wzmacnia motywację, wspiera zaangażowanie, zachęca do współpracy z innymi - wspólnego doświadczania i rozwiązywania problemów. Dzięki temu uczeń podejmuje inicjatywę, jest aktywny, zadaje pytania, szuka odpowiedzi, wyciąga wnioski. Lepiej rozumienie prawa nauki i może rozwijać swoje kompetencje.
W pierwszym semestrze nadchodzącego roku szkolnego projekt „Pracownia przyrody” będzie testowany w wybranych szkołach w Polsce.
Założenia projektu „Pracownia przyrody” prezentowane były w trakcie konferencji „Pokazać - Przekazać”, organizowanej po raz ósmy przez Centrum Nauki Kopernik (22-23.08) w Warszawie. W tym roku uczestnicy zastanawiali się, jak angażowanie uczniów w proces uczenia wpływa na kształtowanie kluczowych kompetencji oraz jakie metody pracy z nimi mogą w największym stopniu wspierać ich indywidualny rozwój i rozbudzać kreatywność. Rozmawiali o nowych technologiach w edukacji, o rozbudowywaniu warsztatu pracy nauczycieli i stosowaniu w dydaktyce postępowania badawczego, które w przyszłości będzie istotą pracowni przyrody i praktyki szkolnej.
Społeczeństwo oczekuje, że szkoła rozwinie w młodych ludziach kompetencje ułatwiające radzenie sobie z wyzwaniami, jakie stawia współczesny, szybko zmieniający się świat. Skuteczne wyszukiwanie informacji, zdolność selekcjonowania ich oraz wykorzystywania do rozwiązywania problemów – to pożądane umiejętności.
Wykształcenie zdolności krytycznego myślenia i umiejętności samodzielnego odkrywania reguł możliwe jest wtedy, gdy nauczyciel wspiera, a nie wyręcza ucznia. Dlatego za tytuł tegorocznej konferencji „Pokazać-Przekazać” wybrano słowa Marii Montessori: „Pomóż mi to zrobić samodzielnie”. Słowa te podkreślają znaczenie samodzielności i aktywności w procesie uczenia się oraz definiują rolę oraz cel pracy nauczyciela, który jest „animatorem zachęcającym ucznia do coraz większej samodzielności poznawczej”.
„Nieprzypadkowo zdecydowaliśmy się na zaangażowanie w tworzenie pracowni przyrody w klasach IV-VI. Dzieci w tym wieku, aby naprawdę zrozumieć pojawiające się w trakcie lekcji trudne, abstrakcyjne pojęcia, muszą dotknąć, doświadczyć i poczuć - ważne są ich pozytywne emocje i przeżycia towarzyszące uczeniu. Rekomendowana przez nas metoda nauczania przez odkrywanie oraz towarzyszące jej wyposażenie pracowni pozwalają na połączenie teorii z praktyką. Dzięki nim nauka przestaje być oderwana od życia, a dziecko zyskuje samodzielność i staje się aktywnym twórcą swojej wiedzy“ – mówi Anna Dziama, kierownik Działu Edukacji Centrum Nauki Kopernik.
Lekcje przyrody - poprzez odwołanie się do otaczającego nas świata, tego co bliskie każdemu człowiekowi - umożliwiają wyjście poza ramy treści zawartych w podręczniku. Nowa formuła pomaga lepiej zrozumieć środowisko i jego zależności, ale przede wszystkim podsyca ciekawość, wspiera rozwój motywacji wewnętrznej do uczenia się oraz wzmacnia kompetencje społeczne i komunikacyjne. Edukacja przyrodnicza przestaje być ograniczona do murów szkolnych i staje się elementem działań, przygotowujących ucznia do mierzenia się z wyzwaniami współczesnego świata.
Testy projektu „Pracownia przyrody” będą odbywały się od października 2014 r. do lutego 2015 r., w 10 wybranych szkołach podstawowych z różnych województw, w klasach IV-VI.
Lekcje przyrody - w klasie oraz w terenie - mają bazować na zestawie 30 autorskich działań w zakresie edukacji przyrodniczej, prowadzonych metodą nauczania przez odkrywanie oraz wykorzystujących rekomendowane pomoce dydaktyczne. Weźmie w nich udział prawie dwa tysiące uczniów.
Rezultaty oraz wnioski z przeprowadzonego pilotażu wzbogacą aktualną, wstępną rekomendację; nadadzą jej także bardziej praktyczny charakter. Zostaną uwzględnione przez Centrum Nauki Kopernik przy opracowaniu kompleksowej, ostatecznej wersji, obejmującej: opis metody pracy nauczyciela z uczniem na lekcjach przyrody, rekomendowane i przetestowane w szkołach przykładowe działania, scenariusze postępowania wraz z listą koniecznego sprzętu i materiałów, rekomendacje dla organizacji pracy w szkole oraz wnioski z przygotowania nauczycieli do pracy z wykorzystaniem zalecanej metody.
Efekty pilotażu posłużą także Ministerstwu Edukacji Narodowej do upowszechnienia nowej formuły edukacji przyrodniczej w szkołach podstawowych. Będzie to możliwe dzięki funduszom unijnym dostępnym w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (POWER), z których samorządy będą mogły korzystać w nowej perspektywie finansowej.
Projekt „Pracownia przyrody” (pełna nazwa „Opracowanie i pilotaż aktywnych metod pracy nauczyciela z uczniem opartych na metodzie badawczej”) współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
Jest on elementem programu „Przewrót Kopernikański”, który Centrum Nauki Kopernik realizuje od ponad roku, przy wsparciu Ministerstwa Edukacji Narodowej ze środków unijnych.
(Źródło: Centrum Nauki Kopernik)