Wskaźnik bezrobocia wśród młodzieży w Unii Europejskiej wynosi około 23%, przy ponad 2 mln nieobsadzonych miejsc pracy. Europa potrzebuje radykalnej zmiany podejścia do sposobu, w jaki systemy kształcenia i szkolenia są w stanie zapewnić umiejętności potrzebnych na rynku pracy. Zadanie to jest utrudnione w kontekście szeroko zakrojonych środków oszczędnościowych i cięć budżetów przeznaczonych na edukację.
Komisja Europejska rozpoczęła nową strategię pod hasłem Nowe podejście do edukacji, zachęcającą państwa członkowskie do podjęcia natychmiastowych działań gwarantujących młodym ludziom rozwój umiejętności i kompetencji potrzebnych na rynku pracy. Ma ona również ułatwić państwom członkowskich osiągnięcie celów w zakresie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Androulla Vassiliou, komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży, powiedziała: „Nowe podejście do edukacji nie sprowadza się jedynie do finansów. Prawdą jest, że musimy więcej inwestować w kształcenie i szkolenie. Systemy edukacji wymagają jednak również modernizacji i muszą być bardziej elastyczne, aby mogły zaspakajać prawdziwe potrzeby dzisiejszego społeczeństwa. Europa będzie mogła osiągnąć trwały wzrost jedynie dzięki wysoce wykwalifikowanym i wszechstronnym ludziom, którzy przyczynią się do rozwoju innowacji i przedsiębiorczości. Skuteczne i odpowiednio ukierunkowane inwestycje są niezbędne, ale naszych celów nie uda się osiągnąć poprzez obniżanie budżetów przeznaczonych na edukację.”
Nowe podejście do edukacji wymaga gruntownych zmian w edukacji i większego ukierunkowania na efekty uczenia się − wiedzę, umiejętności i kompetencje, które nabywają studenci. Zwykłe spędzanie czasu na uczeniu się już nie wystarcza. Ponadto, podstawowe umiejętności czytania i pisania oraz liczenia wymagają znaczącej poprawy. Należy również rozwinąć i wzmocnić umiejętności w zakresie przedsiębiorczości i inicjatywność (zob. Jakich kompetencji potrzeba dziś młodym ludziom?).
W celu zagwarantowania lepszego dostosowania systemów kształcenia do potrzeb studentów oraz rynku pracy, należy dostosować i unowocześnić metody oceny. Należy też zwiększyć wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych i otwartych zasobów edukacyjnych (OER) we wszystkich kontekstach nauczania. Nauczyciele muszą uaktualniać swoje umiejętności poprzez regularne szkolenia. Strategia wzywa również państwa członkowskie do wzmocnienia powiązań pomiędzy systemami edukacji i pracodawcami, zaangażowania przedsiębiorców w proces nauczania oraz zapewnienia młodym ludziom możliwości zdobywania wiedzy praktycznej i zapoznania się w ten sposób z warunkami pracy. Zachęca się również ministrów ds. edukacji do ściślejszej współpracy w zakresie uczenia się poprzez praktykę na poziomie krajowym i europejskim.
Inne zaproponowane środki obejmują nowy benchmark dotyczący nauki języków, wytyczne w zakresie oceny i rozwoju nauczania umiejętności w zakresie przedsiębiorczości oraz przeprowadzenie na szczeblu UE analizy wpływu wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych i otwartych zasobów edukacyjnych w nauczaniu. Środki te przygotowują grunt dla nowej inicjatywy w 2013 r. w sprawie otwartej edukacji, zmierzającej do maksymalnego wykorzystania możliwości technologii informacyjno-komunikacyjnych w nauczaniu.
Kontekst
Umiejętności są podstawą produktywności. Europa musi dostosować się do światowego wzrostu jakości edukacji i podaży umiejętności. Przewiduje się, że w 2020 r. ponad jedna trzecia miejsc pracy w UE będzie wymagała wyższego wykształcenia, a jedynie 18 % miejsc pracy będzie wymagało niskich umiejętności.
Obecnie jedynie 73 mln Europejczyków − 25 % dorosłych ma niski poziom wykształcenia. Niemal 20% 15-latków ma braki w umiejętnościach czytania i pisania, a w pięciu państwach ponad 25% ma słabe wyniki w czytaniu (Bułgaria 41%, Rumunia 40%, Malta 36%, Austria 27,5% i Luksemburg 26%). Wczesne kończenie nauki utrzymuje się na niedopuszczalnie wysokich poziomach w kilku państwach członkowskich: w Hiszpanii dotyczy to 26,5% uczniów, w Portugalii 23,2% (cel UE plasuje się poniżej 10%). Poniżej 9% dorosłych uczestniczy w procesie uczenia się przez całe życie (cel UE jest na poziomie 15%).
Zalecenia zawarte w strategii Nowe podejście do edukacji są oparte na wynikach corocznej ankiety Komisji ─ Monitorze Kształcenia i Szkolenia 2012 r., która dostarcza informacji na temat podaży umiejętności w państwach członkowskich.
Nowe Podejście do Edukacji w skrócie:
- należy położyć większy nacisk na rozwój umiejętności o charakterze ogólnym oraz umiejętności podstawowych na wszystkich etapach edukacji; odnosi się to w szczególności do umiejętności w zakresie przedsiębiorczości oraz kompetencje informatyczne
- nowy benchmark w zakresie nauki języków obcych: do 2020 r. co najmniej 50% 15-latków powinno znać pierwszy język obcy (obecnie 42%) a co najmniej 75% powinno uczyć się drugiego języka obcego (obecnie 61%);
- niezbędne są inwestycje, aby stworzyć światowej klasy systemy kształcenia i szkolenia zawodowego oraz zwiększyć wykorzystanie uczenia się poprzez praktykę;
- państwa członkowskie muszą w większym stopniu uznawać kwalifikacji i umiejętności, łącznie z tymi, które nabyto poza formalnym systemem kształcenia i szkolenia;
- należy w pełni wykorzystać rozwiązania technologiczne, w szczególności internet; szkoły, uniwersytety i instytucje kształcenia i szkolenia zawodowego muszą zwiększyć dostęp do kształcenia za pomocą otwartych zasobów edukacyjnych;
- reformy te muszą być wspierane przez dobrze wyszkolonych, zmotywowanych i przedsiębiorczych nauczycieli;
- należy odpowiednio ukierunkować finansowanie, aby zmaksymalizować zwrot z inwestycji; niezbędny jest dialog na temat finansowania edukacji zarówno na poziomie krajowym jak i na poziomie unijnym, w szczególności jeżeli chodzi o szkolenie zawodowe i kształcenie na poziomie wyższym;
- niezbędne jest podejście partnerskie; pobudzanie innowacji i zacieśnianie współpracy pomiędzy światem nauki i biznesu wymaga zarówno finansowania publicznego jak i prywatnego.
Erasmus dla wszystkich ─ Komisja zaproponowała program w zakresie kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu o wartości 19 mld EUR, który ma na celu podwojenie liczby osób otrzymujących dotacje przeznaczone na naukę, szkolenia i wolontariat za granicą, które zwiększają ich umiejętności (do 5 mln osób w okresie 2014-2020). Ponad dwie trzecie budżetu programu będzie przeznaczone na wspieranie tego rodzaju indywidualnej mobilności edukacyjnej, natomiast pozostała część przeznaczona będzie na projekty ukierunkowane na współpracę w dziedzinie innowacji, reformę polityki i wymianę dobrych praktyk.
Dnia 5 grudnia Komisja zamierza przedstawić pakiet w sprawie zatrudnienia młodzieży, zawierający propozycję gwarancji dla młodzieży. Zgodnie z jej treścią, państwa członkowskie będą musiały zagwarantować, że każda młoda osoba otrzyma odpowiedniej jakości propozycję zatrudnienia, szkolenia lub dalszej nauki w ciągu czterech miesięcy od opuszczenia szkoły lub utraty zatrudnienia. Propozycja przewiduje pełne wykorzystanie funduszy unijnych, w szczególności Europejskiego Funduszu Społecznego.
(Źródło: Komisja Europejska)