62% nauczycieli twierdzi, że pandemia i wymuszona nią edukacja zdalna negatywnie wpłynęły na postrzeganie ich statusu przez społeczeństwo. Brak wsparcia w rozwiązywaniu trudności wychowawczych to jeden z czynników najbardziej przeszkadzających im w pracy. Mimo wyzwań i wielości ról, które pełnią w szkolnej społeczności, 78% nauczycieli i nauczycielek deklaruje poczucie satysfakcji z pracy. To wyniki najnowszych badań przeprowadzonych na zlecenie Fundacji Orange.
Nauczyciel to zawód często oceniany. Ale czy doceniany? Fundacja Orange zbadała, co myślą o nauczycielach rodzice, uczniowie, a także oni sami o swojej pracy. Wyniki dostępne są w publikacji „Między pasją a zawodem. Raport o statusie nauczycielek i nauczycieli w Polsce 2021”.
Ponieważ zajmujemy się edukacją cyfrową i na co dzień pracujemy ze szkołami z całej Polski, to chcieliśmy wnieść w debatę publiczną kompleksowe spojrzenie na grupę zawodową nauczycieli i sprawdzić, w jakiej są kondycji. Szczególnie widząc, jak duże spoczywają na nich oczekiwania w ostatnim czasie, a jednocześnie jak szybko musieli zaadaptować się do wymagań edukacji zdalnej - mówi Konrad Ciesiołkiewicz, prezes Fundacji Orange.
Nie tylko uczą, czyli wiele oczekiwań wobec nauczycieli
Jak pokazują wyniki, nauczyciele pełnią wiele ról, w tym te - związane z przekazywaniem wiedzy, byciem liderem, kształtowaniem postaw, wychwytywaniem talentów i problemów uczniów, a także wspieraniem rodziców w ich rozwiązywaniu.
63% rodziców i 55% uczniów jest zadowolonych z poziomu nauczania w szkole, ale to budowanie relacji z uczniami i zapewnienie im bezpiecznych warunków do nauki stawiane jest jako kluczowe.
Uczniowie, którzy czują się dobrze na lekcji, którzy lubią swoich nauczycieli i ufają, że ci przekażą im wiedzę w sposób zrozumiały i dobrze przygotują ich do egzaminów, dużo lepiej i szybciej się uczą – wyjaśnia dr Anna Buchner, socjolożka i badaczka społeczna - jedna z autorek raportu.
Rodzice liczą, że wychowawcy zauważą ewentualne problemy dzieci, ich nastroje czy zachowania – nie tylko w pandemii. 44% uczniów szanuje nauczycieli za ich wsparcie w trudnych sytuacjach. Oczekują od nich czasu i przestrzeni na zwyczajną rozmowę. Relacje z uczniami są także ważne dla samych nauczycieli. W badaniu podkreślają, że to jeden z najważniejszych aspektów ich pracy. Doceniają też, że specyfika zawodu chroni ich przed nudą i monotonią, ponieważ każdy dzień przynosi nowe radości, ale i wyzwania, na które trzeba reagować.
Wyzwań „czar”
Tymczasem to właśnie pełnienie roli wychowawczej przysparza nauczycielom trudności. Wskazują na brak narzędzi i dostępu do specjalistów - tylko połowa ma możliwość konsultacji z psychologami. 38% deklaruje chęć rozwoju umiejętności psychologicznych oraz związanych z rozwiązywaniem konfliktów (35%).
Stresujące jest przede wszystkim to, że mimo, że 68% nauczycieli deklaruje poczucie wspólnoty ze środowiskiem nauczycielskim, często czują się samotni. Problemy w moderowaniu dużej grupy: trudności w utrzymaniu uwagi uczniów, kłopoty z zaspokojeniem potrzeb wszystkich podopiecznych oraz z rozwiązywaniem trudnych sytuacji, szczególnie tych związanych z przemocą czy agresją – wszystko to wywołuje silne emocje, z którymi nauczyciele często muszą radzić sobie sami, bo praktyka dzielenia się swoimi problemami z kolegami i koleżankami czy wspólnego wypracowywania rozwiązań nie jest w szkołach powszechna – tłumaczy dr Anna Buchner.
Nauczyciele wskazują też na szereg innych wyzwań, w tym biurokrację (70%), zdalną naukę (60%), zbyt liczne klasy (58%) i niski prestiż zawodu (52%).
Prestiż, satysfakcja a przyszłość edukacji
41% rodziców oraz 59% uczniów uważa, że nauczyciele zarabiają za mało. Nauczyciele wskazują, że oprócz zarobków negatywny wpływ na postrzeganie ich zawodu ma pandemia COVID-19. Mimo tego, swój zawód oceniają jako stosunkowo prestiżowy, a 78% badanych czuje satysfakcję z wykonywanej pracy. Wśród zalet wymieniają to, że widzą efekty pracy, a szczególnie cieszą ich postępy uczniów.
Jednocześnie tylko 20% nauczycieli czuje się docenionymi i tylko 15% z nich chciałoby, by ich dziecko kontynuowało rodzinną tradycję. Można to tłumaczyć w ten sposób, że pomimo poczucia satysfakcji z pracy chcieliby jednak lepszej przyszłości dla swoich dzieci. Wszystkie badane grupy zgłosiły obawę, że poważny kryzys polegający na braku dobrych nauczycieli dopiero nas czeka.
***
Pełen raport „Między pasją a zawodem. Raport o statusie nauczycielek i nauczycieli w Polsce 2021” - dostępny jest na stronie raport.fundacja.orange.pl. Można na niej obejrzeć także transmisję z premiery tej publikacji i towarzyszącej jej debaty z udziałem ekspertów i ekspertek.
Badanie zrealizowano na zlecenie Fundacji Orange przez agencję badawczą Kantar w okresie marzec–kwiecień 2021 roku. Składało się z dwóch części: 1. Badanie ilościowe przeprowadzone w grupach: nauczyciele szkół podstawowych i ponadpodstawowych, rodzice dzieci uczęszczających do szkół podstawowych i ponadpodstawowych, uczniowie szkół ponadpodstawowych, techniką wywiadów online (CAWI) na łącznej próbie 1446 osób (nauczycieli N-404, rodziców N-625, uczniów N-417). Dobór do badania miał charakter celowy: w ramach każdej grupy próba kontrolowana była ze względu na wybrane parametry (m.in. typ szkoły oraz płeć respondenta), których źródłem były dane GUS. Zastosowany sposób doboru daje wysoką reprezentatywność wyników dla badanych grup docelowych. 2. Badanie jakościowe zostało przeprowadzone metodą pogłębionych wywiadów indywidualnych (IDI) z nauczycielami szkół podstawowych i ponadpodstawowych, rodzicami dzieci uczęszczających do szkół podstawowych i ponadpodstawowych, uczniami szkół ponadpodstawowych oraz dyrektorami szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Badani zróżnicowani byli pod względem miejsca zamieszkania.
(Źródło: Fundacja Orange)