Czego oczekują nastoletni uczniowie od dobrego nauczyciela?

fot. Fotolia.com

Narzędzia
Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

Uczniowie oczekują od nauczyciela przekazywania im rzetelnej wiedzy w sposób efektywny. To jest oczywiste i tym nie będziemy się zajmować. Oprócz tego uczniowie potrzebują jeszcze czegoś więcej. Czasami występuje różnica pomiędzy tym, czego potrzebują, a czego chcieliby uczniowie. To co deklarują nie musi być wcale dla nich dobre. Również potrzeby zmieniają się wraz z wiekiem dzieci. Zajmiemy się nastolatkami, którzy pragną większej swobody i niezależności niż młodsi uczniowie. To jest zgodne z rozwojem człowieka i powinniśmy się do tego dostosować. Dorośli, którzy pracują z nastolatkami, często nie wiedzą, jak mają postępować i wpływać na młodych dorosłych i jednocześnie mniej ich kontrolować.

Zajmiemy się czterema potrzebami nastoletnich uczniów: spójności reguł, wzajemnego szacunku, stawiania wyzwań i życzliwości.

Spójność reguł

Reguły powinny być jasno określone i znane uczniom. Najlepiej, gdy zostaną ustalone wspólnie z uczniami. Nastolatki potrzebują jasnych granic, ustalonych harmonogramów i procedur, to daje im poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Te reguły powinny być konsekwentnie przez nauczyciela i uczniów przestrzegane.

Chociaż może to się wydać sprzeczne, to spójne granice mogą zachęcić uczniów do eksperymentowania i podejmowania wyzwań. Mogą podejmować wyzwania, gdy są bezpieczni, a to dają im ustalone wraz z nimi reguły. Dawanie całkowitej wolności (bez reguł) powoduje u uczniów obawę przed podejmowaniem decyzji, zamieszanie i często prowadzi do problemów. Wolność bez granic może stać się destrukcją, jeśli uczniowie nie mają samodyscypliny lub pomocy ze strony domu. Nieprzewidywalność sytuacji może budzić wręcz agresję u nastolatka, a już na pewno brak pewności.

Np.1. Bardzo dobrym pomysłem jest ustalenie wraz z uczniami zasad zachowania podczas lekcji. Nie chodzi tu o regulamin szkoły, który jest narzucony z góry lub odziedziczony po poprzednich rocznikach. Jeśli damy samym uczniom możliwość tworzenia zasad, to jest większe prawdopodobieństwo, że się do nich zastosują i będą wiedzieć, dlaczego one powstały.

Np. 2. Uczeń w liceum coraz gorzej się uczył, skarżył się na bóle głowy i ogólną niemoc. Wychowawczyni usiadła z nim nad przygotowanym zeszytem i razem skorygowali plan dnia ucznia. Okazało się, że już to jedno spotkanie pokazało uczniowi ile czasu traci i zmobilizowało go do wykorzystania przeznaczonego czasu na naukę.

Wzajemny szacunek

Uczniowie chcieliby szanować swojego nauczyciela i być przez niego szanowanymi. Jeśli nauczyciel cieszy się szacunkiem u uczniów, to również motywuje i inspiruje ich do nauki. Na ten szacunek nauczyciel musi sobie zapracować, nie dostaje go tylko z racji pełnionej funkcji. Szacunek łączy się z poprzednim punktem, gdyż nauczyciel, który liczy się ze zdaniem uczniów, który sam postępuje według głoszonych przez siebie wartości zasługuje na szacunek. Uczniowie szanują nauczyciela, który sprawia, że ​​czują się doceniani. Nauczyciele, którzy są szanowani przez uczniów, mniej skupiają się na imponowaniu swoim uczniom, a bardziej koncentrują się na uczniach i ich możliwościach.

Błędem jest budowanie lub tylko wspieranie rywalizacji w klasie poprzez docenianie uczniów osiągających dobre wyniki, zamiast doceniania wysiłku włożonego przez uczniów. Koncentrując się na wysiłku wkładanym przez uczniów w naukę, a nie na wynikach w postaci stopni, nauczyciel tworzy równe szanse wszystkim uczniom. To z kolei pokazuje uczniom, że nauczyciel ich docenia i szanuje.

Wszelkie świętowanie sukcesów uczniów, a najlepiej całej klasy, buduje wzajemny szacunek. Świętować można wszystko, zakończenie działu, dobre zachowanie, a nawet drobne sukcesy jak np. poprawę frekwencji.

Budowanie szacunku wzajemnego polega też na słuchania zdania innych i na liczeniu się z nim. Dobrze działa dawanie uczniom wyboru spośród kilku propozycji. Stosowanie strategii wyboru jest możliwe prawie w każdej sytuacji: zadania domowego, sposoby rozwiązania zadania, sposobu przygotowania się do sprawdzianu, a nawet kolejności nauczanych treści. Wspaniałym pomysłem jest sprawnościowy OK (SOK), w którym uczniowie zamiast stopni zdobywają sprawności i mogą je osiągać w wybranym przez siebie terminie.

Wysokie oczekiwania i wyzwania

Część nastolatków nie wie, po co chodzi do szkoły, uznaje to za obowiązek i przymus. Wielu uczniom wcale nie zależy na wysokich wynikach w nauce. Warto porozmawiać z uczniami na temat tego – po co im jest potrzebna szkoła. Może się okazać, że jednak szkoła może im dać coś pożytecznego, zaspokoić ich potrzeby i przestać być trudnym obowiązkiem. Wbrew pozorom uczniowie chcą podejmować ambitne wyzwania, tylko takie, które maja szansę być zrealizowane.

Np. Można stworzyć wraz z uczniami (lub z indywidualnym uczniem) listę celów i oczekiwań, a następnie zastanowić się, jak te cele można osiągnąć. Cele nie mogą być nastolatkom narzucone. Jeśli cele będą określone wspólnie, to uczniowie wzajemnie mogą sobie pomóc w ich osiągnięciu. Wtedy cele mogą być ambitne, a cała klasa może za nie wziąć odpowiedzialność. Warto spisać harmonogram działań i w nim zawrzeć wzajemna pomoc uczniowską i pomoc nauczyciela. Rola nauczyciela jest pomoc uczniom osiągać ambitne cele.

Aby moc uczniom stawiać wyzwania, trzeba sprawdzić na ile ich osiągnięcie jest realne, podzielić cele na części, monitorować proces i dostosowywać własne nauczycielskie działania do możliwości i potrzeb uczniów. Łatwo powiedzieć, ale z drugiej strony – świadomość uczniów, że nauczyciel bierze ich możliwości pod uwagę i im pomaga jest nie do przecenienia.

Życzliwość

Uczniowie liczą na życzliwość nauczyciela. Nie chcą mieć przed sobą tylko oceniającą ich osobę.

Życzliwość nauczyciela objawia się poprzez zainteresowanie nauczyciela sprawami uczniów i udzielanie im pomocy. Okazywana życzliwość owocuje życzliwością w drugą stronę. Uczniowie chcą liczyć na nauczyciela zarówno wtedy, gdy mają kłopoty, jak również gdy osiągają sukcesy. Życzliwość buduje się na zaufaniu, docenia i pomocy.

Według największych badań edukacyjnych przeprowadzonych przez profesora Johna Hattiego budowanie relacji pomiędzy nauczycielem i uczniem jest jednym z najbardziej efektywnych czynników wpływających na osiągnięcia ucznia.

Czasy szkolne dla ucznia to nie jest zbyt długi okres, za to pamięć o dobrym nauczycielu może przetrwać całe życie. To czego uczeń się nauczy z wiedzy akademickiej jest niestety ulotne, ale relacja pozostaje.

 

Inspirowałam się artykułem Mary Ann Ware i Jodi Rath w ASCD.org.

 

Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.