Jednym z najważniejszych zadań współczesnej i nowoczesnej szkoły jest kształtowanie kompetencji kluczowych u uczniów, czyli wyposażenie w wiedzę, umiejętności i postawy, które umożliwią im swobodne funkcjonowanie w społeczeństwie i gospodarce. Uczniowie XXI wieku muszą uczyć się właściwych technik komunikacji, współpracy w grupie, logicznego myślenia, umiejętności rozwiązywania problemów, porozumiewania się w obcych językach, obsługi komputera, wykorzystywania go w codziennym życiu, pozyskiwania i analizowania informacji oraz wyciągania wniosków. Aby generalizować i utrwalać nabyte kompetencje musimy proponować uczniom zróżnicowane i atrakcyjne zajęcia edukacyjne.
Kompetencje cyfrowe (w tym umiejętność programowania), są wartością pożądaną na rynku pracy (a w wielu zawodach niezbędną). Dlatego nie możemy pozostać na te potrzeby obojętni. Warto, a nawet należy wdrażać dzieci i młodzież do działań, które w łatwy i przystępny sposób pomogą przyswoić pożądaną wiedzę, nabyć umiejętności i wykształcić postawy, które pozwolą na bycie kompetentnym w danej dziedzinie. Jedną z możliwości rozwijania tych kompetencji jest udział w różnych programach, które kierowane są do szkół.
Na wspomnienie zasługuje program Fundacji Orange - #SuperKoderzy. To seria bezpłatnych zajęć dla dzieci, organizowanych w szkole, w czasie których młodzi ludzie uczą się m.in. podstaw języka programistycznego (np. Scratch, Python) czy podstaw robotyki - w inspirujący sposób i w sprzyjających kreatywności warunkach.
#SuperKoderzy to programowanie nie tylko na lekcjach informatyki. W tym wypadku kodowanie pojawia się też na zajęciach z przyrody, historii, matematyki, języka polskiego, języka angielskiego, zajęć rewalidacyjnych, muzyki i techniki. Warto podkreślić, że mogą wziąć w nim udział nie tylko uczniowie szkół ogólnodostępnych, ale również dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ze szkół integracyjnych i specjalnych. Takimi właśnie zajmujemy się w naszej szkole.
Mając na uwadze konieczność dostosowania i indywidualizację pracy z dziećmi niepełnosprawnymi ruchowo, intelektualnie, czy np. ze spektrum autyzmu, Fundacja Orange wdrożyła specjalną ścieżkę pt. "Młodzi Patrioci". Jako jedyna składa się ona z dwóch poziomów o różnym stopniu trudności. Poziom pierwszy rekomendowany jest dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym, natomiast drugi - dla dzieci z autyzmem lub zespołem Aspergera oraz niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim. Lekcje przygotowane są w taki sposób, by można było tworzyć własną kompilację zajęć z zasobów na poziomie 1 i 2 – z czego chętnie skorzystałyśmy.
W ramach ścieżki stawia się na indywidualizację pracy i elastyczność w doborze scenariuszy oraz konkretnych aktywności. Uczniowie, edukatorzy i nauczyciele mają całkowitą swobodę w ich doborze. Nie jest to bez znaczenia, w przypadku pracy z uczniami z niepełnosprawnościami, których umiejętności i funkcjonowanie nawet w obrębie klasy są ogromnie zróżnicowane.
Bogactwo pomocy dydaktycznych, przyrządów, aplikacji, materiałów edukacyjnych, ale przede wszystkim aktywności pozwala na wielozmysłowe doświadczanie tematu, możliwość kreatywnego działania i co najważniejsze odniesienie sukcesu. Zadania w module są tak zaplanowane, aby znane uczniom treści dotyczące barw narodowych, symboli, polskich stolic i legend wpleść w zadania rozwijające logiczne myślenie, rozwiązywanie problemów i tworzenie prostych skryptów.
Aktywności w tym module są spójne z podstawą programową kształcenia ogólnego oraz podstawą programową dla uczniów z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną. Pozwala to na wplatanie programu podczas realizowanych treści na większości przedmiotów. Warto nadmienić, że ćwiczenia zostały zaplanowane w taki sposób, aby można było działać z uczniami, zaczynając od dużych, analogowych płaszczyzn z wykorzystaniem np. mat edukacyjnych, kolorowych kubeczków, klocków ruchu i etykiet, a kończąc na ćwiczeniach w programie komputerowym Scratch czy aplikacji Scratch Junior.
Różnorodność zadań, ale też rozmaity dobór narzędzi sprawia, że dzieci chętnie doskonalą swoje kompetencje cyfrowe, rozwijają logiczne myślenie i usprawniają orientację przestrzenną. Do każdego z zadań opracowano graficzną instrukcję i wizualizację, co znacząco ułatwia wykonanie konkretnych ćwiczeń. Uczniowie tworzą proste skrypty, labirynty czy kubeczkowe sudoku. Mapę Polski projektują na edukacyjnej macie, która jest pomocną przy określaniu położenia dawnych i aktualnej stolicy Polski. Dzieci poznają zabytki Gniezna, Warszawy czy Krakowa poprzez zapamiętywanie przyporządkowanych im kolorowych kubków i kodów.
Te aktywności przenoszone są następnie na mniejsze płaszczyzny i karty pracy. Programowanie graficzne ozobotów, które są elementem opisywanej ścieżki, okazało się dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ogromną przygodą i niesamowitym doświadczeniem edukacyjnym oraz terapeutycznym. Poprzez programowanie tych zabawnych robocików dzieci usprawniają motorykę małą, doskonalą koordynację wzrokowo-ruchową, a przy okazji ćwiczą orientację przestrzenną. W przypadku tej ścieżki ozoboty, na specjalnie w tym celu przygotowanych trasach i kartach pracy, pomagają poznać kierunki geograficzne, utrwalić nazwy stolic czy poznać legendy. Takie formy aktywności uczniów sprawiają, że treści zawarte w scenariuszach są szybciej i łatwiej przyswajane, a uczniowie są bardziej świadomi swoich działań. Z pewnością każde dziecko, które uczestniczy w programie, nauczy się rozwiązywać problemy, pozna proste sposoby tworzenia skryptów i będzie świadome, że niektóre zadania mogą mieć wiele rozwiązań.
Czy po zrealizowaniu ostatniego scenariusza programu #SuperKoderzy kończy się przygoda z programowaniem? Oczywiście, że nie. Warto planować kolejne działania, wykorzystując wiedzę zdobytą podczas pracy z materiałami od Fundacji Orange. Przykładem takich działań mogą być lekturowe karty do aplikacji Scratch, które pokazują, jak można zobrazować przygody literackich bohaterów, programując proste animacje. Warto, a nawet należy zachęcać samych uczniów i nauczycieli do tworzenia własnych ćwiczeń i dzielenia się nimi z innymi entuzjastami programowania.
Jesteśmy przekonane o zasadności i konieczności realizacji edukacji programistycznej dla uczniów z SPE. Właściwie dobrane metody, formy pracy, rekwizyty, ćwiczenia i pomoce dydaktyczne w powiązaniu z praktycznym działaniem i realizacją ciekawych, nieoderwanych od rzeczywistości treści przyczyniają się do podniesienia kompetencji cyfrowych uczniów, wpływają na wyrównanie deficytów w zakresie logicznego myślenia, orientacji przestrzennej oraz podnoszą umiejętność rozwiązywania problemów. Z pewnością przyczynią się także do osiągnięcia sukcesu przez naszych uczniów.
Poziom I
SCENARIUSZE DO POZIOMU I ZNAJDZIESZ TUTAJ
Poziom II
SCENARIUSZE DO POZIOMU II ZNAJDZIESZ TUTAJ
***
#SuperKoderzy to ogólnopolski program edukacyjny Fundacji Orange, którego kluczowym elementem jest nauka programowania. Adresowany jest do szkół podstawowych oraz uczniów w wieku 9-14 lat. W czasie trwania programu dzieci uczą się programowania, podstaw robotyki i poznają świat nowych technologii nie tylko na informatyce, ale również na lekcjach przyrody, historii, języka polskiego, muzyki, matematyki czy języków obcych. Więcej informacji: www.superkoderzy.pl.
Notka o autorkach: Zyta Czechowska i Jolanta Majkowska- nauczycielki w Zespole Szkół Specjalnych w Kowanówku. Członkinie grupy SuperbelfrzyMini i SuperbelfrzyRP. Autorki bloga specjalni.pl. Entuzjastki nowoczesnych technologii i kreatywnych pomocy dydaktycznych. Wdrażają elementy programowania w szkolnictwie specjalnym. Autorki projektu sieci współpracy nauczycieli, prowadzące Rady Szkoleniowe i warsztaty dla nauczycieli. Za szczególne osiągnięcia edukacyjno-wychowawcze otrzymały w 2017 r. Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej.