Współczesne technologie kształtują w dużej mierze zachowania i oczekiwania młodzieży, a także umiejętności związane z dostępem, opanowaniem, używaniem, tworzeniem i komunikowaniem informacji. Technologie mobilne, komputery, gry wideo, komunikatory, blogi – są ważną częścią życia codziennego młodych ludzi. Mają także wpływ na zmianę ich doświadczeń edukacyjnych oraz aspiracji. Szkoły powinny poświęcić więcej uwagi mądremu wykorzystaniu technologii edukacyjnych w procesie uczenia (się).
Zwiększenie mobilności i dostępności technologii ułatwia także dostęp do treści edukacyjnych i narzędzi komunikacji i współpracy w czasie rzeczywistym. Projektując nową przestrzeń fizyczną szkoły lub modernizując tą istniejącą powinniśmy spodziewać się, że będzie w niej równocześnie dochodziło do spektakularnych przedsięwzięć i prac osób uczących się także w wymiarze wirtualnym.
Pojęcie technologii należy tu rozumieć bardzo szeroko i nie utożsamiać ich jedynie z komputerami stacjonarnymi czy laptopami. Są to bowiem zarówno urządzenia elektroniczne wykorzystywane w procesie uczenia się w klasie, jak i narzędzia internetowe istniejące jedynie w wymiarze wirtualnym. Można je podzielić na cztery najważniejsze grupy:
- technologie osobiste i sieci społecznościowych – komputery szkolne i osobiste, urządzenia mobilne, platformy internetowe, serwisy komunikacyjne, podkasty, blogi, wiki, kanały RSS;
- technologie konferencyjne – narzędzia i urządzenia umożliwiające łączenie się w czasie rzeczywistym np. z ekspertami lub członkami zespołu, pozwalające na prowadzenie i rejestrowanie rozmowy wideo, audio, a także dokonywanie transmisji tych rozmów;
- technologie projekcyjne – narzędzia i programy umożliwiające wyświetlanie prezentacji, filmów lub zawartości ekranu urządzenia elektronicznego (projektory cyfrowe, tablice interaktywne, ekrany dotykowe);
- technologie monitorujące i zarządzające – umożliwiające osobom zarządzającym szkołą i szkolną siecią nadzór nad przepływem danych, osób, rzeczy na terenie szkoły (kamery monitoringowe, elektroniczne klucze dostępu, systemy powiadamiania, systemy komunikowania, inteligentne urządzenia).
Jak maksymalizować korzyści z edukacji wirtualnej i obecności technologii w szkole?
Właściwie użyte na zajęciach technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT, TIK) prowokują uczniów do myślenia, tworzenia i rozwiązywania problemów w nowy, nieszablonowy i innowacyjny sposób (outside-the-box).
Uczenie się jest bardziej pogłębione, wzmocnione i relewantne wówczas, gdy przestrzeń technologiczna i wirtualna, w której uczymy się, zapewnia:
- aktywne i interaktywne uczestnictwo,
- możliwość współpracy zespołowej,
- wyszukiwanie i dzielenie się informacją,
- możliwość dyskusji i prezentacji,
- konstruowanie wiedzy,
- aktywności prowadzone zarówno przez nauczyciela, jak i uczniów,
- łączność, dostęp do ekspertów,
- dostęp do lokalnych i globalnych sieci,
- spersonalizowany tryb uczenia się.
Wówczas możemy mówić o „bogatym w ICT środowisku uczenia się “ (ang. ICT-rich learning spaces) wspierającym uczenie się. Inaczej mówiąc, przestrzeń edukacyjna szkoły musi być na tyle elastyczna, aby uczniowie i nauczyciele mogli w niej swobodnie korzystać z nowoczesnych technologii edukacyjnych. Dla projektantów przestrzeni edukacyjnej jest to kolejne wyzwanie. Pierwszym i najważniejszym krokiem jest odpowiednia organizacja sieci w szkole. Powinna ona:
- być dostępna dla wszystkich członków szkolnej społeczności, we wszystkich budynkach szkolnych oraz wokół budynku,
- pozwalać łączyć się z internetem i intranetem z dowolnych urządzeń mobilnych lub komputerów i innych urządzeń stacjonarnych,
- powinna umożliwiać dostęp do zasobów z zewnątrz dla chorych uczniów lub pracujących w domach (np. w indywidualnym toku nauki), a także dla rodziców, w zakresie im przeznaczonym.
Przestrzenie uczenia się, fizyczne i wirtualne, tworzą razem zorganizowane środowisko, w którym ma miejsce uczenie się. Ale uczenie się w XXI wieku wymaga nowej przestrzeni, która połączy uczenie się w szkole, domu i w społeczności, która zwiększy elastyczność i wspierać będzie uczenie się poza fizycznymi wymiarami budynków szkolnych i poza tradycyjnymi godzinami nauki w dniu szkoły – za: Learning Spaces Framework: Learning in an online world, MCEETYA, 2008
Jako pewne minimum możemy przyjąć, że w mądrze zorganizowanym środowisku uczenia się:
- uczniowie i nauczyciele mają zapewniony legalny i ciągły dostęp do odpowiednich szkolnych zasobów cyfrowych, baz danych, narzędzi internetowych służących do analizowania, przetwarzania, modyfikowania, tworzenia zasobów wiedzy i informacji, narzędzi służących do wyszukiwania, ewaluacji i przechowywania treści edukacyjnych, narzędzi interaktywnych umożliwiających współpracę z rówieśnikami w sieci;
- nauczyciele, rodzice i uczniowie dzielą się informacjami i zasobami w czasie rzeczywistym, w sposób ciągły, w trakcie i poza godzinami pracy szkoły;
- zarządzający szkołami rozumieją i zarządzają:
- dostępem do danych związanych z procesem edukacji, przepływem danych i ich użyciem w popularnych formatach, z zastrzeżeniem ochrony własności intelektualnej, prawa do prywatności i zapewnieniem zasad bezpieczeństwa danych w sieci,
- procesem decyzyjnym opartym na faktach, ewaluacji i mającemu na celu ciągłą poprawę funkcjonowania środowiska uczenia się,
- ciągłym przepływem informacji i wiedzy pomiędzy szkolnymi serwerami i światem zewnętrznym.
Źródło: Opr. własne oraz Learning Spaces Framework: Learning in an online world, MCEETYA - Ministerial Council on Education, Employment, Training and Youth Affairs (Australia and New Zealand), 2008.