Na przestrzeni wieków, począwszy od czasów akademii starożytnej Grecji do cyfrowej szkoły XXI wieku wielokrotnie zmieniał się zarówno obraz szkoły, jak i podejście do nauczania. Wielu pamięta rozkwit szkół zawodowych epoki PRL-u, a następnie nieudane próby upowszechnienia liceów czy może również marginalizacji szkolnictwa zawodowego. Nowa reforma ma uzdrowić nadszarpnięta kondycję zawodówek. Czy odgórne dyrektywy wpłyną na jakość edukacji zawodowej? O tym przekonamy się niebawem…
Uczenie ustawiczne wyzwaniem XXI wieku
Zapowiedzią nieuchronnych zmian w sposobie i jakości nauczania i uczenia się może być raport Komisji ds. Edukacji dla XXI wieku powołanej przez UNESCO, zatytułowany: „Edukacja: jest w niej ukryty skarb". Czytamy w nim, że z prognoz wynika, że w 2020 r. wiedza będzie się w pełni odnawiać w przeciętnych dyscyplinach naukowych i technologiach co 76 dni. Wobec tak szybkiego postępu szkoła czy zakład doskonalenia zawodowego nie mają szans przekazywania aktualnej wiedzy i nowinek technologicznych, w którą może wyposażyć ucznia na wiele lat. Jednocześnie wiadomo, że w społeczeństwie opartym na wiedzy, do którego zmierzamy, to oczywiście wiedza będzie najważniejszą wartością i dobrem. Wobec stale rosnącej konkurencji na rynku pracy zwycięży ten, kto będzie miał dostęp do informacji oraz posiądzie umiejętność jej przetwarzania i stosowania w praktyce zawodowej.
W Polsce pod koniec lat 90 do szkół dotarła rewolucja informatyczna – komputery i dostęp do Internetu. Techniki teleinformacyjne, początkowo odbierane jako dziwaczne „nowinki” obsługiwane przez nieliczne grono wtajemniczonych „szamanów” (czy może raczej oszołomów) całkowicie zrewolucjonizowały dostęp do wiedzy i zmieniły oblicze nowoczesnej szkoły. Ostatnie lata, to kolejny krok w kierunku cyfryzacji: to pracownie przedmiotowe wyposażone w stanowiska komputerowe, tablice interaktywne, multimedialne projektory, a przede wszystkim współpracujące z interaktywnymi zestawami serwisy i oprogramowania edukacyjne.
Rozwój zasobów edukacyjnych w sieci to zjawisko powszechne w krajach Europy i szczodrze dotowane przez organizacje oświatowe. W polskich realiach cyfrowa szkoła długo jeszcze pozostanie w wersji „beta”. Obecnie wykorzystanie ogólnie dostępnych zasobów i narzędzi edukacyjnych w sieci to wciąż jeszcze egzotyka i ekstrawagancja, którą zajmują się pasjonaci rzadko wynagradzani za swoją wiedzę, prace i kreatywność. Jednak pomimo niełatwej sytuacji, w Polsce powstaje wiele wzorcowych i uznawanych w świecie zasobów e-edukacji w tym również zawodowej, na przykład adresowanych stricte do branży piekarskiej i cukierniczej, o których tu chciałbym szerzej napisać.
E-book czyli nowy podręcznik?
Współczesny uczeń częstej sięga po telefon komórkowy niż po książkę czy podręcznik. Nie ma możliwości temu zapobiegać, może więc warto ten fakt wykorzystać dostosowując podręczniki do oczekiwań ich adresatów czyli uczniów? Rozwiązaniem takim są różnej formy e-booki, czyli książki i publikacje elektroniczne. Jest to treść przeznaczona do odczytania za pomocą zwykle standardowego oprogramowania zainstalowanego w komputerze, tablecie czy telefonie.
Chciałbym polecić tę metodę zwłaszcza w kształceniu zawodowym. Przykładem takiego e-zasobu, skierowanego do piekarzy i cukierników jest Almanach cukierniczo-piekarski. Celem tego projektu jest stworzenie ogólnie dostępnego, multimedialnego kompendium wiedzy z zakresu technologii żywności oraz specjalizacji produkcja piekarsko – ciastkarska. Materiały zawarte w głównym dziale serwisu obejmują podstawowe zagadnienia z zakresu technologii żywności, towaroznawstwa, mikrobiologii, wyposażenia technicznego, oraz produkcji piekarskiej i technologii ciastkarskiej. W projektowaniu serwisu wykorzystano technologie umożliwiające korzystanie z zasobów za pośrednictwem urządzeń teleinformacyjnych.
Almanach został stworzony z myślą o uczniach zawodów cukiernik i piekarz oraz ich nauczycielach. Narzędzie to ma ułatwić zdobywanie wiedzy teoretycznej z zakresu nauczanego zawodu. W zasoby Almanachu wchodzą treści z zakresu przedmiotów zawodowych dostosowane do programu nauczania w zasadniczej szkole zawodowej w zawodzie cukiernik i piekarz. Materiały te mogą być również przydatne dla uczniów techników technologii żywności o specjalizacji produkcja piekarsko ciastkarska, profilach żywieniowych i spożywczych oraz studentów kierunków technologii żywności i żywienia człowieka. Aby ułatwić posługiwanie się e-podręcznikiem zamieszczono go w serwisie internetowym, będącym swoistą, wirtualną biblioteką w skład której wchodzą poszczególne tomy Almanachu. Serwis ten zintegrowany jest z mechanizmami znanymi z Wikipedii, dzięki którym każdy może uzupełniać te zasoby stając się redaktorem Almanachu (zob. wiki).
Almanach można przeglądać bezpośrednio z poziomu strony internetowej lub pobrać na swój komputer osobisty, czytnik e-booków, tablet czy smartfona w plikach PDF czy formacie flash.
Projekt Almanach cukierniczo piekarski był szerzej omawiany podczas ogólnopolskiego seminarium „Rozwój e-learningu jako odpowiedź na wyzwania uczenia się przez całe życie” (28.03.2012), którego organizatorem był Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej (KOWEZiU). Relacja wideo z tej prelekcji dostępna jest w YouTube.
E-kursy czyli nowa szkoła?
Czy można zdawać egzamin w Internecie nie wychodząc z domu? Być może taka perspektywa już wkrótce będzie osiągalna dla kandydatów do egzaminów czeladniczych czy mistrzowskich. E-learning pozwala na ukończenie kursów, szkoleń, a nawet studiów bez konieczności fizycznej obecności w sali wykładowej. Choć nieliczne, w sieci znajdują się również zasoby kierowane do osób pragnących podnosić tą drogą swe kwalifikacje w zawodach cukiernika i piekarza. Platforma e-learningowa dla branży może zawierać treści teoretyczne jak i materiały oglądowe w postaci prezentacji czy filmów instruktarzowych.
Materiał taki jest doskonałym narzędziem do zgłębiania tajników zawodu jak i samodzielnego przygotowania się do egzaminów kwalifikacyjnych. Platforma taka może zawierać również specjalnie skonstruowane, interaktywne testy pozwalające na sprawdzenie poziomu przyswojenia nabytej ta drogą wiedzy. Platforma może również być płaszczyzną komunikacji pomiędzy jej użytkownikami dzięki komunikatorom, czatom i forom dyskusyjnym.
Przykładem jest platforma MistrzaBranży.pl zawierająca w swych zasobach interaktywne materiały pozwalające samodzielnie przygotować się do egzaminu czeladniczego w zawodach cukiernika i piekarza, a nawet sprawdzić posiadaną wiedzę stając do wirtualnego egzaminu teoretycznego.
Autor jest liderem nieformalnej inicjatywy edukacyjnej Mała Akademia Mistrzostwa Zawodowego – www.mamz.pl