Misja i metody nauczania. TALIS (3)

Narzędzia
Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times
badania i analizyW trzeciej części prezentacji wyników raportu TALIS (OECD) zaprezentujemy, jak nauczyciele gimnazjów w Polsce i na świecie postrzegają swoją misję w szkole. Niemniej istotny jest wybór stosowanych przez nich metod nauczania, zwłaszcza dziś, kiedy dzięki rozwojowi nauki i technologii do dyspozycji nauczycieli są narzędzia edukacyjne, jakich nie miały poprzednie generacje.
 
Zrozumienie podejścia pedagogów do wykonywanej pracy jest niezbędne do tego, aby móc ulepszyć proces edukacyjny. Zadowolenie nauczycieli z pracy, ich sposób postrzegania swojej roli w szkole oraz metody na radzenie sobie z wymagającymi sytuacjami w klasie – to wszystko ma ogromny wpływ na to, w jakich warunkach uczą się dzieci, jakie są ich motywacje i osiągnięcia. Bazując na wynikach badań z 23 krajów, autorzy raportu TALIS prezentują wnioski na temat podejścia nauczycieli do pracy.

W opracowaniu wyróżniono dwa podstawowe sposoby nauczania, wykorzystywane przez pedagogów: metodę bezpośredniego przekazywania wiedzy oraz metodę konstruktywistyczną. Pierwsza z nich zakłada, że nauczyciele przekazują uczniom wiedzę w jasny i dobrze ustrukturyzowany sposób, tłumaczą, jakie rozwiązania problemów są właściwe oraz starają się utrzymać spokojną, sprzyjającą koncentracji atmosferę w klasie. Ponadto, pedagodzy korzystający z tej metody widzą ogromną potrzebę nauczania faktów, gdyż dzięki nim dziecko jest w stanie rozwijać swoją wiedzę. Z kolei metoda konstruktywistyczna zakłada aktywny udział uczniów w lekcjach oraz samodzielne dochodzenie przez nich do wniosków. Dużo większy nacisk kładzie się przy tym na rozwój myślenia i rozumowania niż na zdobywanie określonej wiedzy. 

Badania wykonane przez OECD wykazały, że wyniki krajów różnią się dość znacznie pod względem metod nauczania stosowanych przez nauczycieli. Do krajów, w których podejście bezpośredniego przekazywania wiedzy przeważa lub ma wartość zbliżoną do podejścia konstruktywnego należą: Włochy, Malezja i Bułgaria. Z kolei w Islandii, Austrii, Australii, Danii, Estonii i Belgii nauczyciele zdecydowanie częściej korzystają z metody konstruktywnej. Polska swoimi wynikami zbliżona jest do Estonii i Belgii – wyniki badań wskazują, że polscy pedagodzy dostrzegają ogromne korzyści wypływające z rozwijania umiejętności logicznego myślenia i samodzielnego dochodzenia do wniosków przez uczniów (podejście konstruktywistyczne).
 
badania i analizy 
Rys. 1. Profil przekonań na temat nauczania i uczenia się według kraju
 
Kolejnym ciekawym wnioskiem wypływającym z badań OECD jest ustalenie priorytetów, jakie wyznaczają sobie pedagodzy podczas lekcji. Nauczyciele na całym świecie największy nacisk kładą na to, aby prowadzone przez nich lekcje były dobrze ustrukturyzowane. Oznacza to, że wyznaczają sobie cele do osiągnięcia podczas każdej lekcji, sprawdzają regularnie zadania domowe i zeszyty ćwiczeń oraz upewniają się, czy uczniowie nadążają za ich tokiem rozumowania. Taki sposób prowadzenia lekcji jest najbardziej rozpowszechniony na zajęciach z matematyki oraz języków obcych.

Pedagodzy we wszystkich krajach objętych badaniem zwracają natomiast mniejszą uwagę na to, aby prowadzone przez nich zajęcia były „zorientowane na uczniów”. W związku z tym mniej chętnie zadają dzieciom pracę w małych grupkach oraz wymagają od uczniów samodzielnej oceny własnej pracy. Z kolei najmniej popularne jest zadawanie uczniom bardziej skomplikowanych zadań projektowych, których wykonanie wymaga przynajmniej 1 tygodnia pracy. Do tego typu zadań należą: wypracowania, przygotowywanie produktu lub argumentów do dyskusji. Mimo, iż tego typu podejście jest w szkołach mało popularne, stosunkowo często stosowane jest na lekcjach plastyki, wychowania technicznego oraz wychowania fizycznego.

Innym wnioskiem dotyczącym podejścia nauczycieli do pracy jest fakt, iż Polska znajduje się w światowej czołówce pod względem współpracy nauczycieli w celu poprawy jakości nauczania. Taka współpraca przybiera najczęściej formy prowadzenia lekcji przez kilkuosobowe grupy pedagogów, obserwacji lekcji lub zadawania wspólnej, interdyscyplinarnej pracy domowej przez nauczycieli kilku przedmiotów. Z kolei rzadziej niż w innych krajach polscy pedagodzy wymieniają między sobą pomoce dydaktyczne czy rozmawiają na temat postępów w nauce poszczególnych studentów. Tego typu formy współpracy są najbardziej popularne w Hiszpanii, Belgii oraz Słowenii.

Raport TALIS prezentuje ponadto wnioski dotyczące wykorzystania przez nauczycieli czasu lekcji. Okazuje się, że pedagodzy w Polsce poświęcają 5% czasu na utrzymanie porządku i dyscypliny w klasie, a kolejne 4% - na obowiązki administracyjne, takie jak wypełnianie dziennika. Ponad 91% czasu lekcji przeznacza się na faktyczne prowadzenie zajęć. Pod tym względem Polska znajduje się powyżej średniej światowej. Spośród wszystkich przebadanych krajów najmniej czasu na przekazywanie uczniom wiedzy poświęca się w Brazylii, Meksyku i Malezji, a najwięcej – w Bułgarii, Estonii i na Węgrzech.
 
(Opracowano na podstawie raportu TALIS - Nauczanie. Wyniki badań 2008. Polska na tle międzynarodowym. MEN, IBE, 2009)