W podstawie programowej dla szkół podstawowych[1] wprowadzonej w wyniku reformy z 2017 roku metoda projektu zajmuje szczególne miejsce. Projekt edukacyjny jest w niej wskazany jako zalecany sposób realizacji treści podstawy większości przedmiotów. Zaangażowanie w projekt ma duże znaczenie dla rozwoju kompetencji kluczowych i stanowi doskonałą okazję do wprowadzania uczniów w idee i praktykę działań na rzecz bardziej zrównoważonego świata.
Twórcy zreformowanej podstawy widzą szerokie zastosowanie metody projektu, między innymi na przedmiotach takich jak język polski, geografia, języki obce, chemia, plastyka czy technika, a także w ramach kilku przedmiotów jednocześnie. Przewidują nawet możliwość wstrzymania na pewien czas prowadzenia zajęć z podziałem na poszczególne lekcje. Podstawa zaznacza, że organizacja projektów, zarządzanie nimi i udział w nich wspierają nabywanie przez uczniów kompetencji społecznych takich jak komunikacja i współpraca w grupie oraz pomagają rozwijać przedsiębiorczość i kreatywność. Z perspektywy nauczycieli projekt to okazja do przetestowania i zastosowania w procesie kształcenia innowacyjnych rozwiązań programowych, organizacyjnych lub metodycznych ze szczególnym uwzględnieniem technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Kompetentny uczeń
Nieodzownym dopełnieniem umiejętności, kompetencji i postaw rozwijanych przez metodę projektu są kompetencje uczniów w zakresie wyzwań globalnych. Oznaczają one, że uczniowie rozumieją współczesny świat i mają świadomość współzależności między procesami i zjawiskami zachodzącymi na świecie. Tak przygotowani są w stanie podjąć odpowiedzialność za osobiste, lokalne i globalne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Ramy tych ostatnich definiują Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ zarysowane w perspektywie czasowej 2030 roku, a na polu oświaty podejmowane przez edukację globalną. Do edukacji globalnej nawiązuje nowa podstawa programowa; ich wzajemne powiązania zostały przeanalizowane np. w publikacji Zrozumieć świat to podstawa. Z kolei broszura Edukacja globalna na zajęciach przedmiotowych w szkole podstawowej skrótowo i wyczerpująco omawia temat od strony teoretycznej.
Nauczyciele i nauczycielki pracujący z uczniami metodą projektu, a zarazem pragnący przekazać im perspektywę globalną, mogą skorzystać z różnych propozycji samodoskonalenia. Jedną z nich jest kurs internetowo-stacjonarny, który od 24 lutego 2020 będzie realizowany przez Fundację „Centrum Edukacji Obywatelskiej” w ramach międzynarodowego projektu W świat z klasą wspieranego przez Komisję Europejską. Kurs przekazuje wiedzę o Celach Zrównoważonego Rozwoju, a także – wychodząc od kryteriów jakości projektu młodzieżowego – przygotowuje nauczycieli do realizacji projektów edukacyjnych w duchu zrównoważonego rozwoju i prowadzi ich przez realizację takiego projektu. Uczestników wspierają doświadczeni nauczyciele-mentorzy. Kurs to też okazja do nawiązania kontaktów w środowisku nauczycielskim zaangażowanym w edukację globalną. Informacje o kursie i zapisach znajdują się na stronie internetowej Fundacji CEO.
Zrównoważone projekty
Zespołom uczniowskim na pewno nie zabraknie pomysłów na projekty edukacyjne upowszechniające idee zrównoważonego rozwoju. Czy będzie to spotkanie z osobą działającą bezpośrednio w krajach globalnego Południa (np. misjonarzem / misjonarką, przedstawicielem / przedstawicielką organizacji pomocowej), dzień międzykulturowy, akcja charytatywna czy związana z odpadami, perspektywa globalna zakłada osadzenie tych działań w kontekście globalnych współzależności i respektowanie zasad komunikowania o krajach Południa. Krótkie, praktyczne materiały ułatwiające te zadania zostaną zaproponowane w ramach kursu.
W ramach bieżącej oraz wcześniejszej edycji projektu „W świat z klasą” zostały opracowane i udostępnione publikacje dla szkół podstawowych i gimnazjów zawierające scenariusze lekcji m. in. języka polskiego, matematyki, geografii, etyki i religii, których osią są współczesne globalne wyzwania. Można je znaleźć i pobrać na stronie Fundacji CEO.
Zapraszamy do wspólnego zaangażowania się w edukację na rzecz Celów Zrównoważonego Rozwoju. Zachęcamy też, by wziąć udział w programach Klimat to temat!, Rozmawiajmy o uchodźcach i Wzór na ścisłe, wspierających nauczycieli i nauczycielki w edukowaniu i angażowaniu młodzieży w zagadnienia zmiany klimatu, migracji i równości płci. Więcej informacji na stronie: www.ceo.org.pl.
Notka o autorce: Anna Wojtych jest koordynatorką projektów w Dziale Edukacji Globalnej i Ekologicznej w Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Przypis:
[1] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej, DZIENNIK USTAW, dostęp 12.02.2020