To, aby wszyscy uczniowie brali udział w dyskusji jest wyzwaniem dla nauczyciela, przeważnie wypowiada się tylko mała grupka uczniów. Nauczyciele często proszą o zabranie głosu uczniów, którzy się zgłaszają, dają pierwszeństwo tym, którzy są najbardziej pewni siebie, ekstrawertyczni i szybcy w myśleniu. Taka sytuacja, jeśli się utrwala, powoduje, że pozostali uczniowie nie angażują się, gdyż liczą na tę stała grupkę zgłaszających się kolegów.
Przedstawię trzy proste sposoby na angażowanie wszystkich uczniów.
1. W parach
Jedną z najprostszych i (prawdopodobnie najczęściej niewykorzystywanych) strategii jest Think-Pair-Share. Pierwszą zasadą tej strategii jest zapewnienie uczniom czasu do namysłu, czyli nieoczekiwanie natychmiastowej odpowiedzi. Po zadaniu pytania nauczyciel ustawia minutnik, by ustawić czas (np. na 30s.), na przemyślenie sprawy indywidualnie i w ciszy. Uczniowie mogą w tym czasie zapisywać swoje pomysły. Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby zwrócili się do swoich sąsiadów i podzielili się swoimi przemyśleniami.
Ta strategia daje każdemu uczniowi szansę w bezpiecznej atmosferze wyrażenia swojej opinii i wysłuchania opinii innych. Wszyscy uczniowie czują większą odpowiedzialność za własne myślenie i dzielenie się z innymi.
Gdy nauczyciel poprosi o wypowiedzi na forum, każdy uczeń będzie do niej przygotowany.
2. Protokół myślenia (rutyny myślenia). Nauczyciel wiesza plakat lub tablicę samościeralną i prosi uczniów, aby wpisywali na niej swoje przemyślenia. Uczniowie mogą wypełniać również protokół w parach, na kartkach.
Np. gdy mają podzielić się wnioskami z przeczytanego tekstu, można ich poprosić o zapisanie: co?, dlaczego?, jakie wnioski?.
Np. gdy rozpoczyna się nowy temat, można poprosić uczniów o zapisanie: wiem; myślę że…; chciałbym się dowiedzieć. Taka strategia porządkuje pomysły i pytania.
Uporządkowanie protokołem pomaga uczniom zabrać później głos na forum klasy.
3. Ciche zaangażowanie (niewerbalne strategie partycypacji)
Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapisali swoje pomysły na karteczkach (lub w Internecie np., na Padlecie, Mentimeterze itp.). Pomysły są wtedy anonimowe, i często łatwiejsze dla uczniów do przedstawienia.
Inna wersja tej strategii, to poproszenie uczniów, aby ustalonymi znakami (lub kolorami) określili stopień zrozumienia przez siebie zagadnienia.
Dzięki tej metodzie wszyscy uczniowie choć niewerbalnie „biorą” udział w dyskusji.
Jeśli uda się zaangażować wszystkich uczniów, to ich wypowiedzi skutkują tym, że czują się wysłuchani i docenieni. Sprzyja to sprawiedliwemu i równemu dostępowi uczniów do głosu, ale także pomaga stworzyć bardziej integracyjną i opartą na współpracy społeczność edukacyjną, w której oczekuje się, że wszyscy będą się uczyć.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS), prowadzonym przez CEO i PAFW. Autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: www.oknauczanie.pl. Niniejszy post ukazał się w partnerskim serwisie Edunews.pl - www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Katie Martin z Edutopia.org.